małopolskie
Grywałd, kościół św. Marcina
Marek SztorcLokalizacja: Grywałd, pow. Nowy Targ, ul. Kościelna 6 (49.4457118, 20.3718404)
Budowa: 2. połowa XV w.
Styl: późny gotyk
HISTORIA. Drewniany kościół w Grywałdzie należy do ciekawszych przykładów architektury drewnianej na Podhalu. Zbudowany został w 2. połowie XV w. a przed 1616 r. dostawiono wieżę i soboty. Od tego czasu kościół szczęśliwie uniknął znaczących przekształceń mimo planów jego rozbudowy na początku XX w.
ARCHITEKTURA. Jest to obiekt gotycki, zbudowany w konstrukcji zrębowej i oszalowany. Składa się kwadratowej nawy i prezbiterium zamkniętego ścianą prostą, przy którym od północy na całej długości dostawiona jest zakrystia. Przy nawie od zachodu dostawiona jest kwadratowa wieża a od południa kruchta. Wieżę i nawę od północy otaczają oszalowane soboty. Wieża zbudowana jest w konstrukcji słupowej o pochyłych ścianach z nadwieszaną izbicą i nakryta jest dachem namiotowym. W wejściu południowym zachował się ostrołukowy portal. Wnętrze kościoła nakrywają stropy płaskie.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Sklepienia i ściany pokryte polichromią figuralną i ornamentalną z 1618 r. Na ścianach w prezbiterium przedstawiona jest scena Ukrzyżowania oraz śś. Piotr i Paweł, czterej ewangeliści a także śś. Michał Archanioł i Barbara. W nawie przedstawiona została scena Meki Pańskiej a na parapecie chóru Matka Boża ze św. Józefem. W wyposażeniu kościoła wyróżnia się późnogotycki tryptyk z XVI w. umieszczony w prezbiterium. W polu środkowym znajduje się obraz św. Marcina, zaś na skrzydłach bocznych przedstawieni są śś. Stanisław, Anna Samotrzeć, Jerzy i Barbara (awersy) oraz śś. Dorota i Katarzyna (rewersy). W zwieńczeniu ołtarz widnieje obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem na półksiężycu w Mandorli. Interesujące są też dwa manierystyczne boczne ołtarze z 1. połowy XVII w. W lewym z nich zachował się współczesny ołtarzowi obraz Trójcy Świętej. Na południowej ścianie nawy zawieszona jest rzeźba Matki Bożej Różańcowej z XVI/XVII w.
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
LITERATURA
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, opr. zb., Pruszków 2001
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Strona internetowa: http://www.grywald.diecezja.tarnow.pl/ (dostęp 30.10.2014)
Strona internetowa: http://tarnowskiekoscioly.net/index.php/koscioly/41-grywald-kosciol-sw-marcina (dostęp 30.07.2015)
