małopolskie
Kwiatoń, cerkiew św. Paraskewy
Marek Sztorcobecnie kościół rzymskokatolicki św. Paraskewy i Matki Bożej Królowej
Lokalizacja: Kwiatoń, pow. Gorlice (49.500920, 21.173597)
Budowa: XVII w.
Styl: łemkowski
HISTORIA. Cerkiew w Kwiatoniu jest jedną z najstarszych i najpiękniejszych świątyń łemkowskich w Beskidzie Niskim. O jej znaczeniu najlepiej świadczy to, że w 2013 r. wraz z grupą siedmiu innych cerkwi z południowo-wschodniej Polski została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Cerkiew zbudowana została zapewne w XVII w., często jako datę jej powstania podaje się też rok 1700. W 1743 r. do świątyni dostawiona została wieża, którą uważa się za najstarszą wieżę w łemkowskich cerkwiach.
ARCHITEKTURA. Drewniana cerkiew łemkowska typu północno-zachodniego, wzniesiona w konstrukcji zrębowej z wieżą o konstrukcji słupowej. Jest trójdzielna, złożona z prezbiterium, obszernej nawy i babińca. Ściany pobite są gontami. Nad nawą i prezbiterium wznoszą się dachy namiotowe, dwukrotnie łamane, zwieńczone makowicami z pozornymi latarniami i ozdobnymi krzyżami. Uskoki dachów pokryte są arkadkowym fryzem. Wieża o pochyłych ścianach z nadwieszaną izbicą, zwieńczona jest makowicą analogiczną jak nad nawą i prezbiterium. W dolnej kondygnacji wieża obejmuje babiniec, którego portal zachodni zamknięty jest wykrojem w spłaszczony trójliść. Wnętrza nawy i prezbiterium nakryte są łamanymi kopułami namiotowymi, zaś nad babińcem strop płaski. W zachodniej części nawy znajduje się chór muzyczny z rzeźbioną arkadową balustradą.
WSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Interesująca jest polichromia z 1811 r. o motywach architektonicznych i figuralnych. Wyposażenie wnętrza bogactwem i wartością zabytkową nie dorównuje wielu cerkwiom Beskidu Niskiego. Między prezbiterium i nawą ustawiony jest ikonostas z 1904 r., zaś w nawie znajdują się dwa ołtarzyki z ikonami Matki Bożej z Dzieciątkiem i Zdjęciem z Krzyża. Obecnie cerkiew użytkowana jest jako kościół rzymskokatolicki, filialny dla parafii w Uściu Gorlickim.
LITERATURA
Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, opr. zb., Pruszków 2003
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
