małopolskie
Owczary, cerkiew Opieki Bogurodzicy
Marek SztorcOwczary, cerkiew Opieki Bogurodzicy
Lokalizacja: Owczary, powiat Gorlice (49.588563, 21.191473)
Budowa: 1653-1710
Styl: drewniany
Cerkiew w Owczarach należy do najstarszych i zarazem najpiękniejszych świątyń w Beskidzie Niskim.
HISTORIA. Zbudowana została w 1653 r. Z pierwotnej budowli zachowała się do dziś nawa oraz portal zachodni, przeniesiony do zbudowanego później babińca. Z 1710 r. pochodzi obecne prezbiterium a w 1783 r. wzniesiona została wieża, której budowniczych znamy dzięki podpisowi zachowanemu na belkach wieży. Byli to Dymitr Dekowekin i Teodor Rusynko z Varadki. W 1870 r. powiększono babiniec i od tego czasu bryła cerkwi nie uległa już znaczącym przekształceniom. W 2013 r. cerkiew została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.
ARCHITEKTURA. Jest to drewniana cerkiew łemkowska typu północno-zachodniego wzniesiona w konstrukcji zrębowej. Złożona jest z kwadratowego prezbiterium, pierwotnie kwadratowej nawy, obecnie powiększonej o babiniec oraz wieży od zachodu. Przy prezbiterium znajduje się zakrystia. Wieża o konstrukcji słupowej o pochyłych ścianach z pozorną izbicą, nakryta jest baniastym hełmem ze ślepymi latarniami. Analogiczne hełmy wznoszą się nad nawą i prezbiterium. Dachy nad nawą i prezbiterium są namiotowe i potrójnie łamane. Do wnętrza prowadzi cenny portal o wykroju w tzw. ośli grzbiet z datą 1653 r. Wnętrze prezbiterium i nawy nakryte jest pozornymi stropami zwierciadlanymi, babiniec nakrywa strop płaski.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ściany pokryte są polichromią z 1938 r. o charakterze cerkiewnym. Między prezbiterium a nawą ustawiony jest ikonostas, którego najstarsze ikony pochodzą z 1712 r. i zostały wykonane przez Jana Medyckiego z Muszyny, pozostałe ikony pochodzą z 1756 r. Za ikonostasem w prezbiterium znajduje się ołtarz główny. W nawie ustawione są dwa barokowe ołtarze boczne z XVIII w., w lewym umieszczona jest ikona św. Mikołaja z 2. połowy XVIII w., zaś w prawym ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem z XVII w.
LITERATURA
Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, opr. zb., Pruszków 2003
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Owczary, cerkiew Opieki Bogurodzicy
