małopolskie
Prandocin, kościół św. Jana Chrzciciela
Marek SztorcLokalizacja: Prandocin, powiat Kraków (50.262677, 20.091157)
Budowa: 1. ćw. XII w.
Styl: romanizm
W niewielkim Prandocinie położonym na północ od Krakowa natrafimy na interesujący romański kościół. Mimo późniejszych przekształceń zachował on szereg elementów charakterystycznych dla romanizmu. Zwraca też uwagę wysoka jakość kamieniarki, porównywalna zdaniem badaczy tylko z poziomem kamieniarki w katedrach Nadrenii. To są już wystarczające powody by przyjechać do Prandocina.
HISTORIA. Kościół ufundowany został prawdopodobnie przez komesa Prandotę Starego, protoplastę rodu Odrowążów w 1. ćw. XII w.
ARCHITEKTURA. Powstał jako budowla jednonawowa z bardzo krótkim i węższym od nawy prezbiterium, zakończonym od wschodu apsydą. Druga apsyda zamykała kościół od zachodu a nad nią wznosiła się wieża. Apsyda ta otwierała się na nawę emporą wspartą na dwóch arkadach spoczywających na środkowej kolumnie. W XV w. rozebrano apsydę wschodnią a uzyskane z jej rozbiórki kamienne ciosy użyto przy budowie dolnej partii nowego gotyckiego prezbiterium, zakończonego ścianą prostą i narożnymi uskokowymi przyporami. Kościół posiada jeszcze późniejsze dobudówki takie jak dawna i nowa zakrystia oraz zachodnia kruchta. Z pierwotnej świątyni do naszych czasów zachowała się nawa z apsydą zachodnią i wznoszącą się ponad nią ośmioboczną wieżą, nakrytą barokowym hełmem z latarnią. Ne ścianach zewnętrznych kościoła zachowały się pierwotne podziały lizenowe i fryz arkadkowy obiegający nawę i zachodnią apsydę. Wewnątrz kościół nakryty jest stropem płaskim.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest przeważnie barokowe i późnobarokowe z XVII - XVIII w., składają się na nie ołtarze, stalle z obrazami w zapleckach oraz marmurowa chrzcielnica.
LITERATURA
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 8, Powiat miechowski, Warszawa 1953
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Sztuka polska romańska i przedromańska do schyłku XIII w., pod. red. M. Walickiego, Warszawa br.
Świechowski Z., Katalog architektury romańskiej w Polsce, Warszawa 2009
Świechowski Z., Sztuka polska, t.I, Romanizm, wyd. Arkady 2006
