małopolskie
Szalowa, kościół św. Michała Archanioła
Marek SztorcLokalizacja: Szalowa, pow. Gorlice (49.682221, 21.022063)
Budowa: 1739-56
Styl: późny barok
HISTORIA. Kościół w Szalowej jest bardzo ciekawym przykładem zastosowania form barokowych w drewnianej architekturze. Zbudowany został w latach 1739-56 z fundacji Krzysztofa Jordana, właściciela wsi. Kościół ten jest dziełem biegłego architekta, który przed podjęciem prac sporządził nawet drewniany model budowli (obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie).
ARCHITEKTURA. Jest to późnobarokowy kościół wzniesiony w konstrukcji zrębowej, trójnawowy, bazylikowy z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Szeroka fasada kościoła zwieńczona jest w części środkowej trójkątnym szczytem, ozdobionym XVIII-wieczną rzeźbą św. Michała Archanioła, walczącego z szatanem i ujęta po bokach dwiema niewyodrębnionymi niskimi wieżami, nakrytymi baniastymi hełmami. Prezbiterium i nawa główna nakryte są wspólnym dachem dwuspadowym z wieżyczką na sygnaturkę, nawy boczne nakryte są dachami pulpitowymi. Wszystkie powierzchnie dachowa pobite są blachą. Wewnątrz nawa główna i prezbiterium nakryte są pozornymi sklepieniami kolebkowymi, zaś nawy boczne stropami płaskimi. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych arkadami o falistym wykroju, wspartymi na przekątnie ustawionych słupach o formie pilastrów z cokołami i głowicami. Podobny wykrój posiada otwór tęczy, w którym umieszczona jest Grupa Ukrzyżowania z XVIII w.
WYSTRÓJ I WYPOSAZENIE WNĘTRZA. Kościół posiada jednolity późnobarokowy wystrój i wyposażenie wnętrza, co jeszcze bardziej podnosi jego wartość artystyczną i zabytkową. Składa się na nie rokokowa polichromia iluzjonistyczna i figuralna, zespół ołtarzy kolumnowych, ambona rokokowa o bogatej dekoracji rzeźbiarskiej, połączona schodami z galeryjką kolatorską z połowy XVIII w., chór muzyczny o parapecie wklęsło-wypukłym, ozdobiony dekoracją z lambrekinem, dwa portale, ławy i konfesjonały oraz marmurowa chrzcielnica i liczne obrazy.
LITERATURA
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Łoziński J., Pomniki sztuce w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985
