małopolskie
Wadowice, bazylika Ofiarowania NMP
Marek SztorcWadowice, bazylika Ofiarowania NMP
Lokalizacja: Wadowice, pl. Jana Pawła II 1 (49.883569, 19.493921)
Budowa: około 1440, 1790-92, koniec XIX w.
Styl: gotyk, późny barok, neorenesans
Bazylika w Wadowicach nie jest zabytkiem wysokiej klasy. Jej znaczenie wynika ze związku z osobą Karola Wojtyły, który w tej świątyni został ochrzczony i dla którego był to świątynia parafialna do czasu opuszczenia Wadowic.
HISTORIA. Około 1440 r. zbudowane zostało gotyckie prezbiterium, do którego w latach 1790-92 dobudowano barokowo-klasycystyczny korpus nawowy z wieżą od frontu. W 1854 r. przy prezbiterium i po bokach wieży dobudowane zostały kaplice boczne. W końcu XIX w. powstała neobarokowa fasada kościoła według projektu krakowskiego architekta Tomasza Prylińskiego. W kościele tym 20 czerwca 1920 r. został ochrzczony Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II. W 1945 r. kościół został uszkodzony w wyniku sowieckiego ostrzału artyleryjskiego. W 1986 r. przebudowano wnętrze kościoła, łącząc prezbiterium z kaplicami bocznymi.
ARCHITEKTURA. Kościół złożony z trójnawowego, trójprzęsłowego korpusu i dwuprzęsłowego prezbiterium zamkniętego ścianą prostą, z kaplicami i przybudówkami zakrystyjnymi po bokach. Fasada trójdzielna o zaokrąglonych narożnikach, z wgłębnym portykiem w części środkowej, mieszczącym wejście główne i balkon z balustradą, zwieńczonym odcinkowym naczółkiem. W bocznych polach znajdują się nisze z posągami śś. Stanisława i Wojciecha, wykonanymi przez rzeźbiarza Zygmunta Langmana z Krakowa. Dolna część fasady zwieńczona jest wydatnym gzymsem z balustradą, na której ustawione są posągi śś. Piotra i Pawła oraz Matki Bożej między nimi, będące również dziełem Zygmunta Langmana. Nad środkową częścią wznosi się czworoboczna wieża, ujęta spływami i nakryta neobarokowym hełmem baniastym. Prezbiterium i nawa główna nakryte są wspólnym dachem dwuspadowym, nada nawami bocznymi i kaplicami przy prezbiterium dachy jednospadowe. Wewnątrz prezbiterium nakrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe, nad korpusem sklepienia żaglaste wsparte na kwadratowych filarach opiętych parami pilastrów.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W kościele znajdują się neobarokowe i neogotyckie ołtarze. W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. W kaplicy na lewo od prezbiterium ustawiona jest neogotycka chrzcielnica, przy której w 1920 r. został ochrzczony Karol Wojtyła. W kaplicy po północnej stronie wieży znajduje się łaskami słynący obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, ukoronowany w przez Jana Pawła II w 1999 r. W kaplicy po południowej stronie wieży złożone zostały relikwie św. Jana Pawła II oraz elementy papieskiego ołtarza z czasu wizyty w Wadowicach papieża Benedykta XVI w 2006 r. Wykonana w latach 2002-2005 polichromia przedstawia papieskie nauczanie, zawarte w encyklikach, adhortacjach i listach apostolskich, do których ilustracją są sceny ze Starego i Nowego Testamentu.
LITERATURA
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 14, Powiat wadowicki, Warszawa 1953
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Strona internetowa: https://www.wadowicejp2.pl (dostęp 14.11.2020)
Wadowice, bazylika Ofiarowania NMP
