Niemcy

Brandenburg an der Havel, Dom St.Peter und Paul

Lokalizacja:  Brandenburg an der Havel, Burghof 9 (52.415223, 12.567220)
Budowa: 1161-początek XIII w.
Styl: romanizm, gotyk

HISTORIA. W 1161 r. utworzono biskupstwo w Brandenburgu. Budowę romańskiej katedry rozpoczęto w 1165 r. i zakończono na początku XIII w. Opiekę nad świątynią sprawowali premonstratensi (norbertanie). Przebudowa katedry na świątynię gotycką miała miejsce między XIII a XV w. Podwyższono wtedy mury i przesklepiono wnętrza. W 1527 r. w wyniku reformacji diecezja brandenburska przestała istnieć a katedra została przejęta przez protestantów. W 2. połowie XVII w. ukończono górne partie wieży. W latach 1833-36 przeprowadzono neogotycką restaurację katedry pod kierunkiem Karla Friedricha Schinkla. II wojnę światową katedra przetrwała bez poważniejszych uszkodzeń.

ARCHITEKTURA. Romańsko-gotycka bazylika złożona z trójnawowego korpusu, transeptu i prezbiterium zamkniętego pięciobocznie. Od zachodu kościół poprzedzony jest dwuwieżową fasadą. Prezbiterium jest dwunawowe i czteroprzęsłowe. Korpus złożony jest z pięcioprzęsłowej nawy głównej i siedmioprzęsłowych naw bocznych. Nawę główną, transept i prezbiterium nakrywają dachy dwuspadowe. Środkowa część dwuwieżowej fasady ujęta jest wysuniętymi do przodu przyporami. W jej dolnej części rozmieszczony jest ostrołukowy, uskokowy portal. Po bokach rozmieszczone są kwadratowe wieże, z nich południowa jest bardzo niska, zaś wieża północna wysoka, w górnej kondygnacji przechodząca w ośmiobok i nakryta ostrosłupowym hełmem. Elewacje przebite są trójdzielnymi oknami ostrołukowymi, w prezbiterium opięte są przyporami, zaś w korpusie nawowym są gładkie. Ściany transeptu zwieńczone są schodkowymi szczytami wypełnionymi blendami. Katedrę nakrywają dachy dwuspadowe. Wnętrza kościoła nakryte są sklepienia krzyżowymi. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami. Prezbiterium jest znacznie wyniesione ponad poziom nawy głównej. W jego przyziemiu znajduje się dwunawowa krypta.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W prezbiterium zachowały się oryginalne witraże, najstarsze pochodzące z XIII w. Warto obejrzeć kilka gotyckich ołtarzy: tzw. czeski ołtarz z około 1380-90; ołtarz Mariacki z 1430 r.; ołtarz Wszystkich Świętych z 1465 r. oraz późnogotycki ołtarz główny z 1518 r. Ambona pochodzi z 1691 r. Z zabytków rzeźby wyróżniają się Grupa Ukrzyżowania na belce tęczowej oraz romański krucyfiks w prezbiterium. Liczne są też zabytki sztuki sepulkralnej, umieszczone w kościele i krużgankach klasztoru. Są to m.in. gotyckie płyty biskupów: Joachima von Bredowa, Johannesa von Thuchem, Stephana Bodeckera, Friedricha von Plötzke, Arnolda von Burgsdorfa i Dietricha von der Schulenburga. Ta ostatnio płyta pochodzi z około 1393 r. Interesujące jest też późnorenesansowe epitafium dziekana Adama von Königsmarck, wykonane z marmuru i alabastru w 1621 r. przez Christopha Dehne. Autorem organów powstałych w latach 1723-25 jest Joachim Wagner a prospekt wykonał Johann Georg Glume.

LITERATURA

Adamiak J., Pillep R., Zabytki Architektury i sztuki NRD, Przewodnik, wyd. ARKADY 1989
Badstübner E., Badstübner-Gröger S., Knaurs Kulturführer in Farbe. Brandenburg, Augsburg 1998
Strona internetowa: https://www.dom-brandenburg.de/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł