opolskie
Grodków, kościół św. Michała Archanioła
Marek SztorcLokalizacja: Paczków, Kościelna 13 (50.463062, 17.006828)
Budowa: II połowa XV w.
Styl: gotyk
HISTORIA. Kościół parafialny w Grodkowie wzmiankowany był w 1282 r., z tego czasu pochodzi jego wczesnogotyckie prezbiterium. W 1449 r. został zniszczony w czasie pożaru. Podczas odbudowy wzniesiono nowy korpus, wieżę oraz rozpoczęto przebudowę prezbiterium, której nie ukończono. W końcu XV w. i w XVI w. dobudowano kruchty i kaplice. Kościół został uszkodzony w czasie wojny trzydziestoletnie w 1633 r. Z czasu odbudowy w 1671 r. pochodzi część sklepień oraz chór muzyczny. W latach 1892-93 kościół był odnawiany w stylu neogotyckim. W lutym 1945 r. kościół mocno ucierpiał w czasie ciężkich walk prowadzonych o miasto.
ARCHITEKTURA. Gotycki kościół św. Michała Archanioła w Grodkowie złożony jest z trójnawowego, czteroprzęsłowego bazylikowego korpusu z kaplicami przy nawach bocznych oraz dwukondygnacyjnego, trójprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą. Przy prezbiterium od południa mieści sie stara zakrystia z XIII w. a od północy nowa zakrystia z XV-XVI w. W narożniku prezbiterium i nawy południowej znajduje się cylindryczna wieżyczka schodowa. Od zachodu do korpusu dostawiona jest masywna czworoboczna wieża podzielona gzymsami na kondygnacje. Wieżę wieńczy krenelaż i nakrywa ostrosłupowy hełm. Na zewnątrz prezbiterium, nawy boczne i zakrystia opięte są przyporami, nawa główna opięta jest lizenami. Prezbiterium zdobi w połowie wysokości fryz kratkowy. Wnętrze kościoła oświetlają okna ostrołukowe dwu- i trójdzielne (w prezbiterium) z maswerkami. Wschodni szczyt prezbiterium zdobią trzy ostrołukowe blendy. Nawę główną i prezbiterium nakrywa dach dwuspadowy, nad nawami bocznymi dachy jednospadowe. W kościele zachowały się cztery portale gotyckie. Z nich najbardziej okazały prowadzi z prezbiterium do zakrystii. Wewnątrz prezbiterium nakrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe z rzeźbionymi zwornikami. Nawa główna jest znacznie wyższa od prezbiterium, nakryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami z około 1671 r. Kaplice boczne i kruchty nakrywają sklepienia krzyżowo-żebrowe. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych ostrołukowymi arkadami, wspartymi na prostokątnych filarach. Ostrołukowa jest też tęcza oraz arkady łączące kaplice i kruchty z nawami bocznymi.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W wyposażeniu kościoła zwraca uwagę późnobarokowy ołtarz główny wykonany w 1728 r. przez rzeźbiarza Michaela Kösslera ze Szwaben oraz malarza Melchiora Franziskusa Ansi. W kościele znajdują się też liczne epitafia i pomniki nagrobne z okresu od XVI do XIX w.
LITERATURA
Architektura gotycka w Polsce, t. 2, Katalog zabytków, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Legendziewicz A., Wczesnogotycki kościół parafialny w Grodkowie i jego przekształcenia w okresie późnego średniowiecza [w:] Czasopismo techniczne. Architektura 7A/2011
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2008
