opolskie

Lokalizacja:  Opole, pl. Katedralny 2 (50.670278, 17.920278)
Budowa: 1447-1555
Styl:  gotyk

HISTORIA. Pierwszy kościół na tym miejscu wzmiankowany był w 1223 r., w jego miejsce zbudowany został w 4. ćw. XIII w. kościół o układzie bazylikowym. Uległ on zniszczeniu w czasie pożaru w 1. połowie XV w. ale w krótkim czasie rozpoczęto jego odbudowę. Już w 1447 r. wzniesiono nowe prezbiterium a po 1470 r. dokonano przebudowy korpusu na halowy, z wykorzystaniem części starych murów, zbudowano też dolne kondygnacje wież. W XV i XVI w. kościół powiększany o kaplice m.in. Trójcy Świętej (zwana obecnie Piastowską) w 1518 r. oraz św. Jadwigi i św. Anny. Kościół został nakryty sklepieniami około 1555 r. W XVII w. był trzykrotnie niszczony przez pożary. W 2. połowie XVII w. dobudowano dużą zakrystią. W 1882 r. przebudowano wnętrze w stylu neogotyckim. W latach 1897-1902 przeprowadzono w kościele szeroko zakrojone prace budowlane. Wyremontowano dach, przekształcono boczne elewacje, zblokowano przybudówki, wieńcząc je attyką, wzniesiono fasadę zachodnią i nadbudowano wieże według projektu architekta Josepha Cimbolleka. W latach 1963-66 kościół został gruntownie odnowiony, odsłonięto wtedy pierwotne wątki ceglane murów, wykonano nowe portale od południa i północy, nową polichromię, sgraffita i witraże. Usunięto większość neogotyckiego wystroju, wprowadzając w jego miejsce obiekty z obszaru województwa opolskiego. W 1972 r. kościół został podniesiony do godności katedry.

ARCHITEKTURA. Opolska katedra jest budowlą gotycką z neogotyckimi wieżami. Składa się z trójnawowego, pięcioprzęsłowego korpusu o układzie halowym bez wydzielonego prezbiterium, z trójbocznymi zamknięciami od wschodu. Od zachodu dostawione są dwie wieże z przedsionkiem po środku. Od południa przylega dwuprzęsłowa kaplica Piastowska oraz dwie zakrystie, zaś od północy dobudowane są kaplice św. Jadwigi i kaplica św. Anny. Kościół od zewnątrz opięty jest przyporami, między którymi znajdują się ostrołukowe okna. Korpus nawowy nakrywa wspólny dach dwuspadowy, boczne przybudówki nakryte płaskimi dachami z attykami. Wieże czworoboczne, opięte przyporami, w górnych kondygnacjach przechodzą w ośmiobok, zwieńczone są ośmiobocznymi, ostrosłupowymi hełmami. Wewnątrz nawa środkowa nakryta jest sklepieniem sieciowym, nawy boczne nakrywają sklepienia gwiaździsto-sieciowe z około połowy XVI w., wsparte na ostrołukowych arkadach i ośmiobocznych filarach. Kaplica Piastowska nakryta jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym, kaplica św. Jadwigi sklepieniem gwiaździstym, zaś kaplica św. Anny sklepieniem kolebkowo-krzyżowym z około 1635 r.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Z przedwojennego wyposażenia kościoła przetrwały trzy późnobarokowe ołtarze, w tym wielki ołtarz główny, wykonane w latach 1773-74. W nawie północnej ustawiony jest barokowy ołtarz z obrazem Trójcy Świętej, przeniesiony z kaplicy Piastowskiej. W nawie południowej w ołtarzu znajduje się łaskami słynący obraz Matki Bożej Opolskiej, namalowany w latach 1480-1500, pochodzący z Piekar Śląskich. W nawie środkowej umieszczone są dwie ambony: późnorenesansowa z 1653 r., pochodząca z Głuchołaz oraz klasycystyczna z 1805 r. W kaplicy Piastowskiej znajduje sie pomnik nagrobny księcia Jana Dobrego (zm. 1532 r.), ostatniego Piasta opolskiego, renesansowe epitafium księcia oraz późnogotycki tryptyk z Kostowa. Najstarszym zabytkiem w katedrze jest gotycka chrzcielnica z XIV w. Na ścianach katedry zachowały się też liczne płyty nagrobne i epitafia z okresu od XVI do XIX w. Wśród nich wyróżnia się zespół płyt żeliwnych rodziny Oppersdorffów odlewany w XVI w. w hucie w Kluczborku.

Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2008

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1955
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2008
Strona internetowa: http://katedraopolska.pl/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł