opolskie

Lokalizacja: Opole, pl. Wolności 2 (50.667497, 17.921912)
Budowa: XIV - XV w.
Styl: gotyk

HISTORIA. Kościół franciszkanów zbudowany został po 1248 r. jako trójnawowa bazylika. Po pożarze w 1307 r. został do 1329 r. lub 1359 r. odbudowany i przekształcony na halę. Wcześniej bo w 1309 r. zbudowano przy kościele kaplicę św. Anny. W 1313 r. po pogrzebie księcia opolskiego Bolesława I, kościół zaczął pełnić funkcję świątyni grobowej Piastów opolskich. W XV w. dostawiono wieżę i następne kaplice. W 2. połowie XV w. nakryto sklepieniem kaplice św. Anny, a pod koniec XV w. wzniesiono wieżę od północy przy narożniku prezbiterium i nawy. Na skutek szerzącej się reformacji w 1589 r. kościół i klasztor zostały opuszczone przez zakonników, którzy powrócili dopiero w 1605 r. W 1615 r. kościół został spalony, następnie odbudowany i powiększony o kaplicę chrzcielną. W 1682 r. był ponownie zniszczony przez pożar, odbudowany do 1726 r. Z tego okresu pochodzą filary i sklepienia kościoła. W 1810 r. nastąpiła sekularyzacja klasztoru a kościół przejęła gmina ewangelicka. W latach 1813-14 kościół był użytkowany jako rosyjski lazaret i magazyn. W latach 1828-31 dodano empory i powiększono okna. W 1899 r. nadbudowano wieżę i dodano nowy hełm. W latach 1950-59 kościół był odnawiany, usunięto wtedy empory i przekształcono kaplicę św. Anny na mauzoleum Piastów Śląskich.

ARCHITEKTURA. Obecnie kościół św. Trójcy posiada gotycką formę, poddaną częściowej barokizacji. Złożony jest z czteroprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą oraz trójnawowego i czteroprzęsłowego halowego korpusu nawowego. Od północy na styku korpusu i prezbiterium dostawiona jest wieża, kwadratowa w dolnych kondygnacjach, w górnej części o ściętych narożach z parami pilastrów i nakryta neobarokowym hełmem. Do korpusu od południa przylegają dwie kaplice a od północy kaplica św. Anny. Ściany kościoła opięte są przyporami. W prezbiterium między przyporami mieszczą się okna ostrołukowe z maswerkami, powyżej ceramiczny fryz rombowo-arkadkowy. Korpus i prezbiterium nakryte są dachami dwuspadowymi. Wewnątrz korpus od prezbiterium oddziela ostrołukowa arkada tęczy. Prezbiterium nakryte jest sklepieniem krzyżowymi. Korpus nawowy nakrywają sklepienia kolebkowo-krzyżowe, wsparte na prostokątnych filarach opiętych pilastrami z kapitelami i odcinkami belkowania. Kaplicę Piastowską nakrywają sklepienia gwiaździste, w dwóch południowych kaplicach sklepienia krzyżowo-żebrowe. Kaplicę Najświętszego Sakramentu nakrywa kopuła z latarnią.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Na sklepieniu kaplicy św. Anny zachowała się polichromia gotycka z 2. połowy XIV w. W kaplicy znajdują się płyty grobowe książąt opolskich Bolesława I (zm. 1313), Bolesława II (zm. 1356), Bolesława III (zm. 1382) i jego żony Anny (zm. 1378). Zostały wykonane w latach 1378-82 z fundacji księcia Bolesława III przez rzeźbiarza z kręgu Parlerów działających w Pradze. Wykonane są z kamienia z rzeźbionymi postaciami zmarłych, umieszczone na tumbach z 1952 r. W ścianie kaplicy umieszczona jest tablica Jana Prószkowskiego (zm. 1508), kanclerza książąt opolskich. Interesującym zabytkiem jest regencyjny prospekt organowy, wykonany w Lipsku w 2. połowie XVIII w. Na ścianach środkowej krypty pod prezbiterium zachowała się polichromia gotycka z 1. połowy XIV w. Są to najstarsze zachowane malowidła ścienne zachowane na Śląsku.

Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2008

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1955
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2008
Strona internetowa: http://opole.franciszkanie.pl/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł