podkarpackie
Kotań, cerkiew śś. Kosmy i Damiana
Marek SztorcLokalizacja: Kotań, powiat Jasło (49.526540, 21.471305)
Budowa: 1841
Styl: drewniany
Kotań, to niewielka miejscowość w pobliżu Krempnej, w samym środku Beskidu Niskiego. Znajduje się tu zabytkowa drewniana cerkiew łemkowska, obecnie zamieniona na kościół rzymskokatolicki p.w. św. Andrzeja.
HISTORIA. Cerkiew zbudowana została w 1841 r. Możliwe jednak, że data ta odnosi się do jej przebudowy a cerkiew jest starsza. Część badaczy datuje cerkiew na koniec XVIII w. Świątynia była kilka razy odnawiana, w tym gruntownie w latach 1962-63, kiedy to została rozebrana na części i ponownie złożona.
ARCHITEKTURA. Wzniesiona jest w konstrukcji zrębowej, składa się z kwadratowego prezbiterium i szerszej nawy oraz babińca nakrytego słupową wieżą. Wieża w przyziemiu otoczona zachatą, oddzieloną daszkiem okapowym, w górnej części o pochyłych ścianach z nadwieszaną izbicą i nakryta banią. Nad nawą i prezbiterium dachy namiotowe, łamane z niewielkimi baniami zwieńczonymi kutymi krzyżami. Wewnątrz nad nawą i prezbiterium kopuły zrębowe, nad babińcem strop płaski. Babiniec otacza z trzech stron nadwieszany chór muzyczny. Na kopule nawy znajduje się napis fundacyjny „MYCHAIL KONSTANTYNOWICZ PAROCH KOTTANSKI 1841”.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA świątyni jest skromne i nie ma charakteru cerkiewnego. W latach 60-tych zabrano do konserwacji XVIII-wieczny ikonostas, dziś znajduje się on w Składnicy Ikon przy Muzeum Zamkowym w Łańcucie. Warto też widzieć, że wierna kopia tej cerkwi została w 1991 r. zbudowana w skansenie we Lwowie. Stało się tak bowiem ukraińscy badacze uznali, że cerkiew z Kotani jest najbardziej reprezentatywnym przykładem cerkwi łemkowskiej. W sąsiedztwie cerkwi ustawionych jest kilkadziesiąt nagrobków i figur pochodzących z okolicznych terenów. W ten sposób udało się uratować te zabytki łemkowskiej kultury przed zniszczeniem.
LITERATURA
Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, opr. zb., Pruszków 2003
Żabicki J., Leksykon zabytków architektury Małopolskie i Podkarpacia, wyd. Arkady 2013
