Słowacja
Bratislava, Kostol svätej Alžbety
Lokalizacja: Bratysława, Špitálska 6704/21 (48.146635, 17.114245)
Budowa: 1739-43
Architekt: Franz Anton Pilgram
Styl: późny barok
HISTORIA. Inicjatorem budowy kościoła i klasztoru elżbietanek w Bratysławie był arcybiskup Ostrzyhomia (Esztergom) Imre Esterhazy. Kościół wraz z budynkami klasztornymi zbudowany został w latach 1739-43 według projektu wiedeńskiego architekta Franza Antona Pilgrama. W 1950 r. siostry zostały usunięte z budynków klasztornych, które zamieniono na szpital.
ARCHITEKTURA. Późnobarokowy, złożony z nawy oraz krótkiego prezbiterium i przedsionka. Fasada jest trójosiowa, dwukondygnacjowa i zwieńczona wieżą. Dolna kondygnacja podzielona pilastrami, o szerszej środkowej części z portalem i dużym oknem o fantazyjnym wykroju powyżej. W bocznych polach półkoliste wnęki mieszczące posągi śś. królów węgierskich Stefana i Władysława. Górna kondygnacja, wydzielona jest wydatnym gzymsem, nad którym na osi umieszczony jest herb zakonu elżbietanek a powyżej w niszy ustawiony jest posąg królowej Elżbiety Węgierskiej. Górna kondygnacja ujęta jest spływami wolutowymi i zwieńczona trójkątnym frontonem, z którego wyrasta kwadratowa wieża, opięta w narożnikach spływami wolutowymi i nakryta cebulastym hełmem. Elewacje boczne kościoła o podziałach ramowych, przeprute dużymi oknami o łukach odcinkowych. Całość nakrywa wspólny dach dwuspadowy. Ściany wewnątrz kościoła rozczłonkowane są parami pilastrów, podtrzymujących wydatny gzyms. Nawę nakrywa kopuła na pendentywach, zaś nad prezbiterium sklepienie żaglaste.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest jednolite późnobarokowe. Sklepienia zdobią iluzjonistyczne malowidła austriackiego malarza Paula Trogera z 1742 r. W kopule nad nawą przedstawiona jest scena Gloryfikacji św. Elżbiety Węgierskiej. Całą ścianę prezbiterium wypełnia okazały ołtarz główny, ujęty kolumnami dźwigającymi przełamany gzyms z belkowaniem. Ołtarz posiada bogatą dekorację rzeźbiarską: posągi śś. Franciszka z Asyżu, Antoniego z Padwy a w zwieńczeniu gołębica symbol Ducha Świętego. W polu głównym ołtarza umieszczony jest obraz Widzenie św. Elżbiety z 1741 r. wykonany przez Paula Trogera. ten sam malarz wykonał w 1743 r. obrazy w ołtarzach bocznych: Święta Rodzina i Opłakiwanie Chrystusa. Całości wyposażenia dopełniają ławy, konfesjonały i późnobarokowa ambona.
LITERATURA
Sakralna architektura na Slovensku, opr. zb., Komarno 1996
Strona internetowa: http://www.alzbetinky.sk/ (dostęp 22.03.2019)
