Słowacja

Kieżmark, kościół Świętego Krzyża
Kežmarok, kostol sv. Kríža

Lokalizacja:  Kieżmark, Kostolné námestie 407/20 (49.137565, 20.429878)
Budowa: 1444-1498
Styl: gotyk

HISTORIA. Pierwszy murowany kościół św. Krzyża w Kieżmarku zbudowano w połowie XIV w. Po zniszczeniach spowodowanych w czasie najazdu Husytów w 1433 r. i podczas pożaru w 1436 r. zdecydowano o wzniesieniu nowej, większej świątyni. Prace budowlane prowadzono w latach 1444-1498. W XVI w. dobudowano wysoką wieżę od frontu.

ARCHITEKTURA. Powstała w ten sposób okazała, późnogotycka hala o trzech nawach i czterech przęsłach, zamknięta wydłużonym, czteroprzęsłowym prezbiterium, zamkniętym trójbocznie. Od frontu nad zachodnim przęsłem korpusu wznosi się kwadratowa wieża, zwieńczona renesansową attyką. Ściany kościoła na zewnątrz opięte są uskokowymi przyporami, które rozdzielają duże ostrołukowe okna ozdobione maswerkami. Kościół nakrywa wspólny dach dwuspadowy. Wnętrze nakrywają sklepienia wsparte na ośmiobocznych filarach: sieciowe w prezbiterium oraz gwiaździste i sieciowe w korpusie nawowym.

WYPOSAŻENIE WNETRZA kościoła stanowią zabytki głownie z okresu gotyku, renesansu i baroku. Ołtarz główny kościoła stanowi tryptyk zestawiony z różnych elementów w II. połowy XIX w., w środkowej części znajduje się późnogotycki krucyfiks, wykonany przez artystę z kręgu Wita Stwosza, w otoczeniu późniejszych rzeźb Panny Marii, śś. Marii Magdaleny i Jana Ewangelisty. W bocznych skrzydłach umieszczone są malowidła późnogotyckie z lat 1450-60 ze scenami z życia Marii na awersach i Męki Chrystusa na rewersach. Na lewo od ołtarza znajduje się renesansowy nagrobek Zuzany Doczy (zm. 1596), żony Stefana Thököly. W prezbiterium ustawiona jest też bogato zdobiona gotycka chrzcielnica z 1472 r., wykonana ze spiżu przez ludwisarzy ze Spiskiej Nowej Wsi. Na północnej ścianie prezbiterium znajduje się mały chór muzyczny, mieszczący organy z 1651 r. a tuż obok neogotycka ambona nakryta renesansowym baldachimem z 1633 r. W nawie północnej ustawiony jest ołtarz Zbawiciela z gotyckimi tablicowymi obrazami z lat 1470-80, w środkowym polu przedstawiony jest Chrystus w otoczeniu śś. Piotra i Pawła. Nawę główną zamyka od zachodu chór muzyczny z późnorenesansowymi organami z początku XVII w. Pod chórem ustawione zostały późnogotyckie stalle z 1518 r. W nawie południowej znajdują się dalsze dwa ołtarze: św. Katarzyny z gotyckimi malowidłami świętych męczennic, z 1493 r. oraz Koronowania Panny Marii z późnogotyckim reliefem w neogotyckiej oprawie. W obrębie świątyni znajduje się kilka wolnostojących rzeźb gotyckich o znacznej wartości, m.in.: w prezbiterium Chrystusa Boleściwego, śś. Katarzyny i Michała Archanioła, w nawie północnej św. Sebastiana a w nawie północnej Madonny. Na przykościelnym placu stoi renesansowa dzwonnica z lat 1525-91, zbudowana na planie kwadratu, o wysokości 18 metrów, zwieńczona jest renesansową attyką.

Tekst umieszczony 25.06.2007

Rzut poziomy za: Sakralna architektura na Slovensku, opr. zb., Komarno 1996
Autorem zdjęć z wnętrza kościołą jest Andrzej Mleczko

LITERATURA

Apostoł S., Szlak gotycki. Nowy Targ - Kieżmark - Nowy Targ, Nowy Targ 2003
Chalupecký I., Die katholischen Kirchen in Käsmark, Keżmarok 1995
Pinkwart M., Północna Słowacja. Przewodnik krajoznawczy dla zmotoryzowanych, 1996
Sakralna architektura na Slovensku, opr. zb., Komarno 1996
Strona internetowa: http://www.kezmarok.net/

Kieżmark, kościół Świętego Krzyża

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł