świętokrzyskie

Lokalizacja: Chotel Czerwony, powiat Busko (50.379701, 20.707974)
Budowa: 1440 - 50
Styl: gotyk

HISTORIA. Kościół stoi na wyniosłym wzgórzu i dzięki temu jest widoczny z oddali. Pierwotnie stał na tym miejscu kościół drewniany, wzmiankowany w 1326 r., obecny, gotycki został wzniesiony w latach 1440-50 z fundacji Jana Długosza, kanonika krakowskiego i kustosza wiślickiego.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony jest z kwadratowej nawy oraz węższego prezbiterium, zamkniętego ściana prostą, przy którym od północy stoi zakrystia. Przy nawie dostawione są dwie kruchty, od południa gotycka od zachodu neogotycka z 1850 r. Na zewnątrz kościół opięty jest przyporami i obwiedziony gzymsami: cokołowym, kapnikowym i koronującym. Na wschodniej ścianie prezbiterium znajduje się płaskorzeźba ze sceną Ukrzyżowania. Szczyty zachodni i wschodni rozczłonkowane zostały ostrołukowymi blendami i zwieńczone kamiennymi krzyżami. Kościół nakrywają wysokie dachy dwuspadowe. Okna ostrołukowe obustronnie rozglifione, jedno nad chórem muzycznym z kamienną laską. W wejściach trzy portale gotyckie, kamienne, profilowane: do kruchty południowej, z kruchty do nawy oraz z prezbiterium do zakrystii. Wnętrze nakryte zostało sklepieniami sieciowymi z herbami na zwornikach: w prezbiterium Orzeł Kazimierzowski, w nawie Wieniawa i Dębno, w kruchcie południowej Wieniawa. Tylko zakrystia nakryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami. Prezbiterium od nawy oddzielone jest ostrołukową arkadą tęczy. Przy wschodniej ścianie prezbiterium znajduje się kamienne sakrarium z maswerkowym baldachimem, zwieńczonym pinaklami i kwiatonami. W nawie chór muzyczny z 1880 r., drewniany z wprawionymi gotyckimi, profilowanymi belkami. W kruchcie południowej nad portalem gotycka tablica erekcyjna z przedstawieniem stojącej Marii z Dzieciątkiem w asyście śś. Stefana i Hieronima, otoczona majuskułowym napisem.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Spośród wyposażenia kościoła uwagę zwraca późnobarokowy ołtarz główny z około połowy XVIII w., z późnogotyckim krucyfiksem z końca XV w. oraz dwiema rzeźbami, gotycką Matki Boskiej Bolesnej z 1. połowy XVI w. i barokową św. Jana. Są tam też dwa rokokowe ołtarze boczne z 2. połowy XVIII w. z obrazami NMP Niepokalanie Poczętej i św. Bartłomieja, pochodzącymi z tego samego okresu. Resztę wyposażenia stanowią: neobarokowa ambona złączona z konfesjonałem z 1. ćw. XIX w., późnogotycka kropielnica drewniana, obrazy późnobarokowe: św. Sebastiana z 1. połowy XVIII w. i św. Tekli z około 1800 r. oraz dwa krucyfiksy: gotycki z około 1400 r. i późnobarokowy. Na ścianach zobaczymy też trzy epitafia z około poł. XIX w. Kościół otoczony jest resztkami starego muru, w którym od południa stoją resztki dawnej bramki cmentarnej. Pod kościołem znajduje się grota o długości około 20 m. zwana "Kuchnią proboszcza".

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod. red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. III, Województwo kieleckie, z. 1, Powiat buski, Warszawa 1957

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł