świętokrzyskie

Lokalizacja:  Krzcięcice (powiat Jędrzejów), (50.584651, 20.175772)
Budowa: 1531-42
Styl:  Późny gotyk

HISTORIA. Obecny kościół w Krzcięcicach zbudowany został w latach 1531-42 przez muratora Alberta z fundacji Jerzego Niemsty herbu Jastrzębiec. Świątynia ta jest ciekawym przykładem łączącym w sobie cechy schyłkowego gotyku i renesansu, który dopiero zaczyna promieniować z Krakowa (kaplica Zygmuntowska powstała w latach 1519-31) na rozległe ziemie Rzeczypospolitej.

ARCHITEKTURA. Kościół w Krzcięcicach złożony jest z dwuprzęsłowej nawy oraz także dwuprzęsłowego prezbiterium. Prezbiterium jest niższe i węższe od nawy oraz zakończone ścianą prostą. Przy wschodnich przęsłach nawy znajdują się dwie kaplice, z nich północna jest dwuprzęsłowa. Od zachodu do nawy przylega piętrowa kruchta z wieżyczką schodową. Przy prezbiterium od północy mieści się zakrystia. Na zewnątrz kościół opięty jest uskokowymi przyporami, które w nawie wieńczą daszki z pinaklami. Szczyty kościoła są uskokowe, zwieńczone sterczynami i wypełnione lancetowatymi blendami, zamkniętymi półkoliście. Na wschodniej ścianie prezbiterium znajduje się wielkie ślepe okno o półkolistym zamknięciu, poniżej którego wmurowana jest tablica erekcyjna. Prezbiterium i nawę nakrywają strome dachy dwuspadowe z wieżyczką na sygnaturkę, nakrytą kopułką i umieszczoną we wschodnim szczycie nawy. Wewnątrz kościół nakryty jest sklepieniami: w prezbiterium, kaplicy północnej i kruchcie gwiaździstymi, w nawie i kaplicy południowej sieciowo-gwiaździstymi. Zworniki ozdobione są herbami Jastrzębiec i Topór. Prezbiterium oddziela od nawy ostrołukowa arkada tęczy. Z kolei kaplice otwarte są do nawy półkolistymi arkadami. Analogiczne półkoliste zamknięcia mają portale wejściowe i otwory okienne.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA.  kościoła stanowią neogotyckie ołtarze, z których najbardziej okazały jest ołtarz główny z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego na tle Jerozolimy. W kaplicy południowej znajduje się łaskami słynący wizerunek Matki Bożej Krzcięcickiej. W tej samej kaplicy obejrzeć można renesansowy pomnik nagrobny fundatora kościoła Jerzego Niemsty (zm. 1549) z płaskorzeźbioną postacią zmarłego, ukazanego w zbroi. Na ścianach świątyni umieszczone są liczne epitafia głównie z XIX i XX w. W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła znajduje się drewniana dzwonnica z XVIII w.

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Grzelachowski S., Między gotykiem a renesansem, [w:] Spotkania z zabytkami, 12/1999
Strona internetowa: http://parafia-krzciecice.allegata.pl/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł