świętokrzyskie
Krzyżanowice, kościół św. Tekli
Marek SztorcKrzyżanowice, kościół św. Tekli
Lokalizacja: Krzyżanowice Dolne, powiat Pińczów (50.452806, 20.552277)
Budowa: 1786-1789
Styl: klasycyzm
HISTORIA. Kościół zbudowany został w latach 1786-89 według projektu architekta Stanisława Zawadzkiego z fundacji księdza Hugona Kołłątaja, kanonika krakowskiego i proboszcza krzyżanowickiego.
ARCHITEKTURA. Klasycystyczny kościół złożony jest prostokątnej nawy i niewyodrębnionego prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą. Na przedłużeniu prezbiterium od wschodu mieści się zakrystia. Od północy do nawy dostawiona jest kruchta. Fasada kościoła rozczłonkowana jest czterema wydatnymi półkolumnami, podtrzymującymi belkowanie z fryzem tryglifowym i wydatnym gzymsem. Powyżej mur attykowy, zwieńczony parą aniołów podtrzymujących krzyż. Na osi fasady portal wejściowy a nad nim półkoliste okno z balustradą. Kościół nakrywa dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę z latarnią. Ściany wewnątrz nawy i prezbiterium rozczłonkowane są pilastrami. Ściana ołtarzowa prezbiterium i wnęki na ołtarze na ścianach bocznych nawy ujęte są marmoryzowanymi stiukowymi kolumnami. Wnętrze nakryte jest sufitem.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Najcenniejszymi zabytkami w kościele są trzy obrazy namalowane przez Franciszka Smuglewicza około 1789 r. W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Bóg stwarzający, zaś w ołtarzach bocznych Bóg nauczający i Bóg nagradzający.
LITERATURA
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. III, Województwo kieleckie, z. 1, Powiat pińczowski, Warszawa 1957
Sztuka polska, T. 5, Późny barok, rokoko i klasycyzm - XVIII wiek, oprac. zb., Arkady 2016
Krzyżanowice, kościół św. Tekli
