świętokrzyskie
Mokrsko Dolne, kościół Wniebowzięcia NMP
Marek SztorcMokrsko Dolne, kościół Wniebowzięcia NMP
Lokalizacja: Mokrsko Dolne, powiat Jędrzejów (50.682615, 20.435770)
Budowa: 1. ćwierć XIII w.
Styl: romanizm
Wielu miłośników architektury romańskiej na trasie swoich wycieczek umieszcza Mokrsko Dolne, niewielką miejscowość nad Nidą. Gdyby nie przeprowadzone w 1975 r. badania architektoniczne, zapewne do dziś przejeżdżaliby obojętnie obok znajdującego się tam kościoła. Po zbiciu tynków z prezbiterium obecnego kościoła odsłoniły się romańskie mury wykonane z ciosów piaskowca.
HISTORIA. Romański kościół datowany jest na 1. ćwierć XIII w. a jego powstanie przypisuje się cysterskiemu warsztatowi budowlanemu. Pierwotnie składał się z niewielkiej prostokątnej nawy i węższego kwadratowego prezbiterium. Po tym jak w XVII w. kościół został przekształcony przez wyburzenie zachodniej ściany oraz przez dobudowę obecnej nawy i zakrystii, dawna nawa stała się prezbiterium.
ARCHITEKTURA. Po odsłonięciu tynków pokazała się artykulacja zewnętrzna ścian w postaci lizen na narożnikach. Zachowały się też dwa oryginalne otwory okienne, jeden we wschodniej ścianie prezbiterium a drugi w północnej ścianie nawy. Przetrwał również oryginalny prosty portal północny, zamknięty półkoliście. Wewnątrz pierwotnego prezbiterium zachowały się dwie narożne kolumienki z kapitelami ozdobionymi motywami roślinnymi i geometrycznymi. Pierwotnie wnętrza romańskiego kościoła nakryte były sklepieniami żebrowymi, obecnie niezachowanymi. Nad romańską częścią wznoszą się dachy dwuspadowe. Dostawiona w XVII w. nawa pozbawiona jest wyraźnych cech stylowych, opięta jest masywnymi przyporami, między którymi znajdują się duże półkoliście zamknięte okna. Do nawy od północy dostawiona jest kwadratowa kaplica. Nawa nakryta jest dachem dwuspadowym z wieżyczką na sygnaturkę, analogicznych dach nakrywa tez kaplicę.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Wewnątrz kościoła znajduje kilka późnobarokowych ołtarzy i współczesna im ambona. W kaplicy umieszczony jest gotycki krucyfiks z XV w.
Przy kościele znajduje się drewniana dzwonnica wzniesiona w XVIII w.
Rzut poziomy kościoła za Świechowski Z., Katalog architektury romańskiej w Polsce, Warszawa 2009
LITERATURA
Sztuka polska romańska i przedromańska do schyłku XIII w., pod. red. M. Walickiego, Warszawa br.
Świechowski Z., Katalog architektury romańskiej w Polsce, Warszawa 2009
Świechowski Z., Sztuka polska, t.I, Romanizm, wyd. Arkady 2006
Strona internetowa: http://www.diecezja.kielce.pl/parafie/mokrsko-dolne-wniebowziecia-nmp
Mokrsko Dolne, kościół Wniebowzięcia NMP
