świętokrzyskie

Rytwiany, kościół Zwiastowania NMP, dawny kamedułów

Lokalizacja:Rytwiany, powiat Staszów (50.520558, 21.242769)
Budowa: 1625-27,
Budowniczy:Sylvano Boselli
Styl: barok

HISTORIA. Erem kamedułów w Rytwianach, zwany "Pustelnią Złotego Lasu" powstał z fundacji wojewody krakowskiego Jana Magnusa Tęczyńskiego, jako drugi w Polsce ośrodek tego zgromadzenia po klasztorze w podkrakowskich Bielanach. Położony jest wśród lasów z dala od ludzkich osad. Kościół dla zakonników zbudowany został w latach 1625-27 według anonimowego projektu przysłanego z Włoch. Pracami budowlanymi kierował kameduła o. Sylvano Boselli z Bergamo. Z kolei do 1637 r. trwały prace przy wystroju wnętrza. Kościół przetrwał do naszych czasów w niezmienionej formie. W 1820 r. nastąpiła kasata klasztoru a ostatni czterej zakonnicy przenieśli się w 1825 r. do eremu w podwarszawskich Bielanach. Ich miejsce zajęli reformaci, ale na skutek represji carskich po upadku powstania styczniowego zostali z Rytwian usunięci. W 1934 r. kameduli podjęli próbę powrotu do eremu, zakończoną niepowodzeniem na skutek złego stanu klasztornych zabudowań. Obecnie kościół jest użytkowany przez parafię w Rytwianach i powoli odzyskuje dawny blask.

ARCHITEKTURA. Barokowy kościół zbudowany został na planie prostokąta i posiada bryłę sugerującą układ bazylikowy. Złożony jest z długiej, siedmioprzęsłowej nawy, ujętej od wschodu kapitularzem oraz zakrystią i kapliczką a od zachodu prostokątnymi kaplicami. Wszystkie elewacje kościoła są idealnie symetryczne z portalami pośrodku. Fasada zachodnia rozczłonkowana podziałami pilastrowymi, podobnie jak wschodnia zwieńczona jest wolutowo-obeliskowymi szczytami. Na osi elewacji południowej wyrasta czworoboczna wieża zegarowa, zwieńczona hełmem z latarnią.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Wstrzemięźliwość zewnętrznej architektury kościoła silnie kontrastuje z manierystycznym bogactwem wystroju wnętrza. Ściany i sklepienia pokryte zostały bogatą dekoracją stiukową ze złoceniami oraz wtłoczonymi w jej ramy cyklami fresków o skomplikowanym programie ikonograficznym, których autorem jest o. Venante da Subiaco, w latach 1629-38 przeor rytwiańskiego eremu. Manierystyczny ołtarz główny dzieli nawę na dwie części, wydzielając chór dla zakonników, do którego prowadzą umieszczone po bokach bramki. W głównym polu ołtarza umieszczony jest obraz Zwiastowanie, malowany przez o. Venante da Subiaco, malarza który jest też autorem pięciu innych obrazów znajdujących się w kościele, są to: Chrzest Chrystusa, Adoracja MB przez śś. Romualda i Benedykta, Chrystus ukazujący się św. Marii Magdalenie, Ukrzyżowanie oraz śś. Romuald i Benedykt ofiarowujący MB model eremu rytwiańskiego. W kościele ustawione są też stalle z 2. poł. XVII w., w chórze oraz w nawie, gdzie zachowały się tylko zaplecki.

LITERATURA

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. III, Województwo kieleckie, z. 11, Powiat sandomierski, Warszawa 1962
Łoziński J., Pomniki sztuce w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985
Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980
Rocznik Diecezji Sandomierskiej, Sandomierz 1994

Rytwiany, kościół Zwiastowania NMP, dawny kamedułów

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł