świętokrzyskie

Lokalizacja: Stopnica, powiat Busko-Zdrój (50.440461, 20.937108)
Budowa: 1350-80
Styl: gotyk

HISTORIA. Kościół parafialny w Stopnicy zbudowany został z fundacji króla polskiego Kazimierza Wielkiego w latach 1350-80. Jest to jeden z kilku kościołów ekspiacyjnych wzniesionych przez władcę po zamordowaniu księdza Marcina Baryczki. Na przełomie XV/XVI w. do kościoła dobudowano późnogotycką kaplicę św. Anny, natomiast z 1645 r. pochodzi barokowa kaplica Matki Bożej Różańcowej. W 1944 r. kościół został niemal całkowicie zniszczony w wyniku działań wojennych. Następnie w latach 1946-58 został odbudowany.

ARCHITEKTURA. Jest to budowla gotycka złożona z dwunawowego, halowego korpusu i dwuprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego pięciobocznie. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia, zamknięta od wschodu dwubocznie. Natomiast do korpusu przylegają: od południa dwuprzęsłowa kaplica św. Anny oraz kwadratowa kaplica MB Różańcowej, nakryta hełmem z latarnią; od zachodu gotycka kruchta, piętrowa ze schodami na chór muzyczny oraz od północy kruchta renesansowa z XVI w. Na zewnątrz kościół opięty jest dwuuskokowymi przyporami i nakryty wysokimi dachami dwuspadowymi. Wewnątrz prezbiterium i kaplica św. Anny nakryte są sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Korpus nakryty jest sklepieniem trójodporowym wspartym na dwóch wielobocznych filarach. Arkada tęczy ostrołukowa. Okna dwudzielne z kamiennymi laskowaniami. W wejściach kilka portali gotyckich, m.in. do zakrystii od północy, do korpusu od zachodu i południa.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA na skutek zniszczeń wojennych jest bardzo skromne. W prezbiterium w ołtarzu głównym znajdują się XIV-wieczne płaskorzeźby. W kaplicy w rokokowym ołtarzu umieszczony jest łaskami słynący obraz Matki Bożej Stopnickiej z 1645 r. Obok ustawiona jest barokowa chrzcielnica.

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod. red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. III, Województwo kieleckie, z. 1, Powiat buski, Warszawa 1957
Łoziński J., Pomniki sztuce w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł