Węgry
Nyírbátor, kościół minorytów
Marek SztorcNyírbátor Minorita templom
Lokalizacja: Nyírbátor, Károlyi Sándor ut. 1 (47.837019, 22.128247)
Budowa: 1479-1493
Styl: gotyk
HISTORIA. Kościół został zbudowany dla minorytów w 1479-93 z fundacji Stefana Batorego, wojewody siedmiogrodzkiego. Fundacja została sfinansowana w części z łupów po zwycięstwie nad Turkami w bitwie na Chlebowym Polu w 1479 r. W XVI w. wraz z szerzeniem się protestantyzmu w Siedmiogrodzie minoryci zostali zmuszeni do opuszczenia miasta po wcześniejszym napadzie na klasztor i podpaleniu kościoła w 1587 r. Zniszczony kościół pozostawał opuszczony przez ponad 100 lat. Minoryci powrócili dopiero wraz z zajęciem prowincji przez Habsburgów i w latach 1718-24 odbudowali kościół. Wzniesiono wtedy nowe sklepienia nad nawą i prezbiterium a cały kościół nakryto dachem. Z XVIII w. pochodzi też kruchta i szczyt fasady. W XIX w. dzwonnica kościoła została uszkodzona w wyniku trzęsienia ziemi a później w czasie pożaru.
ARCHITEKTURA. Późnogotycki kościół złożony z czteroprzęsłowej nawy i trójprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego trójbocznie. Do prezbiterium od północy dostawiona jest kwadratowa wieża nakryta ostrosłupowym hełmem. Ściany na zewnątrz opięte są uskokowymi przyporami, między którymi rozmieszczone są ostrołukowe okna trójdzielne z maswerkami. Fasada zachodnia ujęta jest ukośnie ustawionymi przyporami, z barokowym przedsionkiem w przyziemiu i zwieńczona falistym szczytem. Kościół nakrywają dachy dwuspadowe. Wewnątrz ściany rozczłonkowane są zdwojonymi pilastrami dźwigającymi sklepienia kolebkowe z lunetami na gurtach. Wnętrze nawy oddziela od prezbiterium ostrołukowa arkada tęczy.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA stanowią wspaniałe późnobarokowe ołtarze o niezwykle bogatej dekoracji snycerskiej wykonane w warsztatach Lewoczy i Preszowa w Górnych Węgrzech. Ołtarz główny wykonał Johannes Strecius z Lewoczy (węg. Lőcse), wysoki na 12 metrów, architektoniczny z kręconymi kolumnami, licznymi rzeźbami świętych i obrazem Stygmatyzacji św. Franciszka w polu głównym. Ołtarze przy tęczy również zostały wykonane w Lewoczy. W polu głównym lewego ołtarza umieszczona jest rzeźba św. Anny zaś w prawym ołtarzu Matki Bożej Bolesnej znajduje się Pieta. Lewy ołtarz boczny przy wejściu wykonany został w Preszowie (Eperjes) w 1731 r. W polu głównym ołtarza przedstawiona jest scena Ukrzyżowania a w polach bocznych i w zwieńczeniu dziewięć innych scen z Męki Pańskiej. trzy ołtarze boczne wykonane w Lewoczy, wśród nich ołtarz Całość wyposażenie dopełnia ambona z bogato dekorowanym baldachimem.
LITERATURA
Mehling M., Knaurs Kulturführer in farbe Ungarn, München 1996
Rusin W., Węgry. Praktyczny przewodnik, Bielsko-Biała 2014
Szwajdo J., Węgry. Przewodnik krajoznawczy, wyd. BOSZ, 2014
Strona internetowa: http://nyirbatorrkminorita.hu/ (dostęp 08.01.2020)
Strona internetowa: https://studhist.blog.hu/2017/06/14/a_nyirbatori_minorita_templom_es_kolostor (dostęp 08.01.2020)
Nyírbátor, kościół minorytów
