Poznań, kościół św. Wojciecha

Szczegóły: | Odsłony: 377

Poznań, kościół św. Wojciecha

Lokalizacja: Poznań, Wzgórze św. Wojciecha 1 (52.413612, 16.932380)
Budowa: XV-XVI w.
Styl: gotyk

Kościół wznosi się na Wzgórzu świętego Wojciecha a pod nim znajduje się Krypta Zasłużonych Wielkopolan.

HISTORIA. Najstarsza wzmianka dotycząca kościoła pochodzi z 1244 r., jednak przyjmuje się, że mógł powstać nawet w XI w. Obecną gotycką świątynię wzniesiono w XV w. Jeszcze w tym samym wieku dobudowano nawę północną i przesklepiono wnętrza. W XVI w. do kościoła dobudowano nawę południową. Z początku XVII w. pochodzą szczyty wieńczące nawę. W latach 1620-34 dobudowano barokową kaplicę św. Antoniego. W XVII w. wzniesiono jeszcze drewnianą dzwonnicę. Kościół ucierpiał w czasie działań wojennych w 1945 r. Zniszczeniu uległ wtedy zachodni szczyt oraz witraże i część wyposażenie wnętrza. Kościół został odbudowany na początku lat 50-tych.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół, zbudowany z cegły, trójnawowy, pseudobazylikowy. Złożony z trójprzęsłowego korpusu i trójprzęsłowego prezbiterium zamkniętego trójbocznie. Do prezbiterium od południa dostawiona jest dwuprzęsłowa kaplica. Na zewnątrz kościół opięty jest uskokowymi przyporami, między którymi znajdują się ostrołukowe okna. Nad kościołem wznosi się wysoki dach dwuspadowy. Fasadę zachodnią wieńczy wysoki dwustrefowy szczyt z blendami, półkolumnami, spływami i półszczytami. W przyziemiu na osi fasady znajduje się ostrołukowy otwór wejściowy. Szczyt wschodni czterostrefowy rozczłonkowany blendami i półkolumnami. Korpus i prezbiterium nakrywają sklepienia gwiaździste o bogatym rysunku, wsparte na wysokich filarach. Nad nawą południową sklepienia sieciowo-gwiaździste. Nawę główną od prezbiterium oddziela ostrołukowa arkada tęczy. Kaplica przy prezbiterium nakryta sklepieniem krzyżowym.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W prezbiterium ustawiony jest ołtarz szafiasty, odtworzony z końcu XX w. z późnogotycką rzeźbią Wniebowzięcia NMP z początku XVI w. W północnej nawie znajduje się wczesnobarokowy ołtarz z około 1630 r. z obrazem Anioła Stróża przypisywanym Krzysztofowi Boguszewskiemu. Z kolei w ołtarzu w nawie północnej umieszczony jest włoski obraz Opłakiwanie Chrystusa z połowy XVI w. W kościele zachowało się też kilka portretów trumiennych zawieszonych na ścianie zachodniej. W południowej nawie ustawiony jest sarkofag Karola Marcinkowskiego (zm. 1846), lekarza i polskiego patrioty związanego z Wielkopolską.

DWONNICA drewniana, zbudowana na początku XVII w. na planie kwadratu o konstrukcji ryglowej, oszalowana i nakryta dachem namiotowym krytym gontem. We wnętrzu zawieszone są trzy dzwony, z których dwa najstarsze pochodzą z 1551 r. i 1702 r.

KRYPTA ZASŁUŻONYCH WIELKOPOLAN powstała w 1923 r. na wzór krypty na Skałce w Krakowie. W krypcie złożono m.in. serce Jana Henryka Dąbrowskiego (zm. 1818), generała i twórcy Legionów Polskich we Włoszech. Spoczywają tam też inni wybitni Polacy: Józef Wybicki (zm. 1822), autor słów Mazurka Dąbrowskiego; Paweł Edmund Strzelecki (zm. 1873), geograf i podróżnik; Feliks Nowowiejski (1946), kompozytor; Antoni Amilkar Kosiński (zm. 1823), generał i współtwórca Legionów Polskich we Włoszech. W krypcie jest też urna z ziemią z miejsca pochówku generała Ignacego Prądzyńskiego (zm. 1850), dowódcy w postaniu listopadowym.

LITERATURA

Jaśkowiak F., Łęcki W., Poznan i okolice. Przewodnik, Warszawa 1983
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. VII, Miasto Poznań, z. 2 Kościoły i klasztory Śródmieścia 1

Poznań, kościół św. Wojciecha