Padwa, bazylika San Antonio

Szczegóły: | Odsłony: 23583

Padwa, bazylika San Antonio
Padwa, bazylika św. Antoniego
Padova, basilica di San Antonio

Lokalizacja: Padwa, Piazza del Santo (45.401521, 11.880994)
Budowa: 1232-1307
Styl: romanizm, gotyk, bizantyjski

HISTORIA. Bazylika świętego Antoniego w Padwie należy do najważniejszych miejsc pielgrzymkowych nie tylko we Włoszech ale i w całej Europie. Budowę świątyni rozpoczęli franciszkanie w 1232 r. a więc w rok po śmierci świętego Antoniego, którego grobowiec umieszczono w nowym kościele. Główne prace budowlane zostały wykonane do końca XIII w. ale za datę ukończenia budowy uznaje się rok 1307.

ARCHITEKTURA. Kościół łączy w sobie w sobie cechy architektury romańskiej i gotyckiej oraz wpływy bizantyjskie, przeniesione za pośrednictwem sztuki weneckiej. Bazylika nazywana przez mieszkańców Padwy "Il Santo" (święty) jest najokazalszą świątynią w mieście, jej długość wynosi 115 m a szerokość 55 m. Złożona jest z trójnawowego korpusu bazylikowego z transeptem oraz wielobocznie zamkniętego prezbiterium z obejściem i wieńcem prostokątnych kaplic. W narożach prezbiterium i transeptu wznoszą się dwie cylindryczne wieże, nakryte ostrosłupowymi hełmami, ich poszczególne kondygnacje przeprute są ostrołukowymi arkadami. Nad kościołem wznosi się osiem kopuł, z których centralna, umieszczona nad skrzyżowaniem naw posiada formę ostrosłupa z latarnią. Szeroka fasada frontowa w dolnej części złożona jest z czterech profilowanych ostrołukowych wnęk, szerszych zewnętrznych i węższych wewnętrznych, które mieszczą smukłe otwory okienne i portale wejściowe. Między wnękami umieszczony jest główny portal wejściowy, zamknięty półkoliście. W górnej kondygnacji znajduje się galeria złożona z ostrołukowych arkadek wspartych na filigranowych filarkach. Powyżej w trójkątnym szczycie, między parami ostrołukowych okienek umieszczona jest rozeta z maswerkiem. Wnętrze kościoła rozczłonkowane jest półkolistymi arkadami, którymi nawa główna i transept otwierają się do naw korpusu i prezbiterium. Prezbiterium od obejścia (ambitu) oddziela ściana przepruta dwiema kondygnacjami smukłych arkad, z których te z dolnej kondygnacji są znacznie wyższe od tych z górnej.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W prezbiterium znajduje się ołtarz główny wykonany w połowie XV w. przez wybitnego przedstawiciela włoskiego renesansu Donatella. Niestety to prawdziwe arcydzieło było kilka razy przekształcane (1582 i 1651), przez co zatraciło swój niepowtarzalny charakter. Nie ma także pewności czy rzeźby ołtarzowe ustawione w czasie rekonstrukcji ołtarza podjętej w 1898 r. są oryginalnymi dziełami Donatella. Nie ma za to żadnych wątpliwości, że umieszczona w ołtarzu grupa Ukrzyżowania, powstała w 1445 r., jest dziełem samego mistrza. W XVI w. lewe ramię transeptu zamieniono na kaplicę św. Antoniego, została ona urządzona w stylu renesansowym prawdopodobnie według projektu Tullio Lombardo. Od przestrzeni transeptu została oddzielona arkadowym przejściem o półkolistych łukach. Po środku kaplicy na podwyższeniu wznosi się grobowiec św. Antoniego, który w 1594 r. wykonał Tiziano Aspetti. Na ścianach zaś przedstawione zostały rzeźbione sceny z życia św. Antoniego, wśród autorów prac są tak wybitni artyści późnego renesansu jak Jacopo Sansovino. Tuż obok znajduje się kaplica bł. Łukasza Belludi, ucznia i towarzysza św. Antoniego. Jej ściany zdobią wspaniałe freski wykonane w 4. ćw. XIV w. przez weneckiego malarza Giusto de'Menabuoi. W centralnym punkcie artysta przedstawił tronująca Madonnę w otoczeniu świętych franciszkańskich. W ustawionym po środku kaplicy kamiennym sarkofagu spoczywają szczątki bł. Łukasza. Prezbiterium otaczają gotyckie kaplice, odchodzące promieniście, których ściany zostały pokryte malowidłami dopiero na przełomie XIX i XX w. Jedna z nich, czwarta od lewej strony, nazywana jest kaplicą polską i poświęcona jest św. Stanisławowi. W 1899 r. ozdobił ją freskami polski artysta Tadeusz Popiel. Na osi prezbiterium, między gotyckimi kaplicami, pod koniec XVII w. dobudowana została barokowa kaplica Relikwii. Zostały tu zgromadzone relikwiarze, wykonane w XIV i XV w. oraz współczesne, w których znajdują się doczesne szczątki św. Antoniego, m.in. zachowany w doskonałym stanie język świętego. W prawym ramieniu transeptu w 1372 r. wenecki artysta Andriolo de Santi urządził kaplicę św. Jakuba. Freski w tej kaplicy wykonał w końcu XIV w. Altichiero da Verona, który w szczególnie interesujący sposób przedstawił scenę Ukrzyżowania, podzieloną ostrołukowymi arkadami na trzy strefy. Do południowej nawy przylega jeszcze gotycka kaplica Najświętszego Sakramentu, wzniesiona w 1457 r. W kaplicy tej został pochowany pozostający na służbie Republiki Weneckiej, słynny kondotier Erasmo de Narni, zwany Gattamelata (zm. 1443). Jego wspaniały konny pomnik wykonany z brązu przez Donatella w latach 1447-53, ustawiony jest na placu przed bazyliką.

LITERATURA

Bazylika św. Antoniego. Przewodnik, Padwa 2009
Padwa. Historia, sztuka, kultura, wyd. Medoacus 2000
Trzeciak P., Donatello, [w:] Sztuka Świata, T. V., Warszawa 1992
Strona interneotwa: http://www.basilicadelsanto.org/ita/visita/storia.asp

Padwa, bazylika San Antonio