Padwa, bazylika Santa Giustina

Szczegóły: | Odsłony: 13652

Padwa, bazylika Santa Giustina
Padwa, bazylika św. Justyny
Padova, basilica di Santa Giustina

Lokalizacja: Padwa, Via Cavazzana (45.396493, 11.879218)
Budowa: 1532-1580
Architekci: Moroni, Andrea da Valle
Styl: renesans

Kościół św. Justyny w Padwie to ogromnych rozmiarów budowla, w której przechowywane są doczesne szczątki św. Łukasza Ewangelisty, przeniesione tu z Konstantynopola.

HISTORIA. Położona przy rozległym placu Prato della Valle bazylika św. Justyny jest często pomijana przez pielgrzymów zmierzających do bazyliki św. Antoniego. Istnieje jednak wiele powodów dla których warto odwiedzić tę wyjątkową świątynię. Jest ona poświęcona św. Justynie z Padwy, męczennicy ściętej mieczem w 304 r. W V w. na miejscu jej grobu prefekt Venanzio Opilione wzniósł okazałą bazylikę. Następnie benedyktyni wznieśli tu świątynię romańską, która uległa zniszczeniu podczas trzęsienia ziemi w 1117 r. Budowla ta została odbudowana i była kilka razy przekształcana w XIII i XIV w. Obecny charakter świątynia uzyskała w latach 1532-80, kiedy to została wzniesiona od podstaw w stylu renesansowym przez architekta Moroniego a następnie Andrea da Valle.

ARCHITEKTURA. Jest to ogromnych rozmiarów budowla i należy do największych kościołów chrześcijańskich, jej długość wynosi 122 m a szerokość 82 m. Złożona jest trójnawowego, trójprzęsłowego korpusu, ujętego po bokach rzędami sześciu kaplic, przy czym na jedno przęsło korpusu przypadają dwie kaplice. Dalej znajduje się trójnawowy transept, którego nawy zamknięte są półkolistymi apsydami. Nawa środkowa jest szersza od naw bocznych i bardziej od nich wydłużona. Analogiczny do transeptu układ ma także prezbiterium, z tą różnicą, że jego środkowa nawa jest o 1/3 dłuższa od naw środkowych transeptu. Fasada i elewacje zewnętrzne świątyni są ceglane i posiadają stosunkowo skromną artykulację w postaci lizen i gzymsu koronującego. Nawy boczne i ramiona transeptu zwieńczone są trójkątnymi szczytami, poniżej których mieszczą się wielkie rozety, wypełnione maswerkami o kształtach plastra miodu. Surowa jest też fasada zachodnia, która zapewne z braku funduszy nie została pokryta kamienną okładziną. Jej najwyższa środkowa część jest nieco wysunięta do przodu i zwieńczona trójkątnym szczytem. W dolnej części mieści się duży prostokątny portal wejściowy, w bocznych polach znajdują się portale boczne. Pozostałe okna posiadają przeważnie wykrój półkolisty, kaplice oświetlają zaś duże okna termowe. Nad częścią prezbiterialną i transeptem wznosi się osiem kopuł na wysokich tamburach, z których cztery znacznie przewyższają rozmiarami pozostałe. Duże kopuły wznoszą się: jedna nad zachodnią częścią prezbiterium, dwie nad ramionami transeptu i jedna nad skrzyżowaniem naw, ta ostatnia otoczona jest czterema małymi kopułami. Nawa główna nakryta jest dachem dwuspadowym, nawy boczne nakrywają również dachy dwuspadowe ułożone w poprzek. Nad rzędami kaplic bocznych wznoszą się dachy jednospadowe. Wewnątrz nawa główna otwarta jest do naw bocznych ogromnymi półkolistymi arkadami, które wsparte są na potężnych czworobocznych filarach z jońskimi kapitelami. Znacznie mniejsze są arkady łączące przęsła naw bocznych między sobą oraz oddzielające nawy od kaplic. Filary między nawami bocznymi a kaplicami są pokryte parami pilastrów zdobionych jońskimi kapitelami. Wschodnia cześć prezbiterium, kaplice i nawy boczne nakryte są sklepieniami beczkowymi, przy czym sklepienia w nawach bocznych ułożone są prostopadle do nawy głównej.

WYPOSAŻENIE. Wnętrze kościoła kryje wiele cennych zabytków sztuki a także liczne relikwie świętych kościoła katolickiego. Zaraz przy wejściu po środku nawy głównej natrafiamy na XV-wieczny krucyfiks, przykład toskańskiej rzeźby gotyckiej. W lewym ramieniu transeptu, w alabastrowym sarkofagu umieszczone są doczesne szczątki św. Łukasza Ewangelisty, przeniesione tu z Konstantynopola. W prezbiterium znajdują się relikwie patronki kościoła św. Justyny, są one umieszczone poniżej nastawy ołtarzowej, którą wypełnia obraz Męczeństwo św. Justyny, malowany przez Paolo Veronese w 1575 r. Przy ścianach prezbiterium ustawione są drewniane stalle o bogatej dekoracji snycerskiej, dzieło warsztatu Normanno Riccardo Taurini, powstałe w latach 1558-66. Na bocznych ścianach prezbiterium zachowały się też pierwotne szafy organowe z 2. połowy XVI w. W prawej kaplicy (nawie) przy prezbiterium znajduje się rzeźbiona barokowa Pieta, dzieło Filippo Parodi z 1689 r. W prawym ramieniu transeptu zobaczyć można sarkofag z relikwiami św. Macieja Apostoła, wykonany przez włoskiego rzeźbiarza Francesco de Sordi w 1562 r. Z transeptu możemy przejść do korytarza męczenników, w którym znajduje się studnia męczenników z XVI w. Dalej przechodzimy do kaplicy Świętej Marii, która jest pozostałością po pierwszym kościele z V w., znajduje się tu grób św. Prosdocimo. W ołtarzach bocznych umieszczono wiele interesujących dzieł malarstwa włoskiego, wykonanych przez takich mistrzów jak: Jacopo Bassano, Luca Giordano, Jacopo Palma il Giovane, Francesco Maffei, Antonio Balestra czy Sebastiano Ricci. Na wchodzącej w skład budynków klasztornych kampanili znajduje sie cenny zespół dzwonów, z których trzy największe (2340 kg, 1390 kg i 1120 kg) są równocześnie najstarsze i pochodzą z XVIII w.

Na koniec warto wspomnieć, że w bezpośrednim sąsiedztwie bazyliki św. Justyny znajduje się niewielki ale bardzo interesujący ogród botaniczny. Ogród powstał w 1545 r. z inicjatywy uniwersytetu w Padwie i dzięki finansowemu wsparciu senatu Republiki Weneckiej, w granicach której Padwa się wtedy znajdowała. Ogród do dziś zachował swój pierwotny układ i wiele cennych okazów roślin i drzew m.in. palmę św. Piotra, zasadzoną w 1585 r. W 1997 r. ogród botaniczny został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

LITERATURA

Padwa. Historia, sztuka, kultura, Oriago 2000
Strona internetowa: http://www.abbaziasantagiustina.org
Strona internetowa: http://www.padovando.com/x02_monumenti/documenti/santagiustina.asp

Padwa, bazylika Santa Giustina