Padwa, katedra Santa Maria Assunta

Szczegóły: | Odsłony: 1980

Padwa, katedra Santa Maria Assunta
Padwa, katedra Wniebowzięcia NMP
Padova, Cattedrale di Santa Maria Assunta

Lokalizacja: Padwa, Via Dietro Duomo 5 (45.406536, 11.871322)
Budowa: 1522 – po 1756
Architekci: Michał Anioł Bounarotti, Andrea da Valle, Agostino Righetto, Gerolamo Frigimelice, Giambattista Novello, Giovanni Gloria i Giorgio Massari
Styl: renesans, barok

Katedra w Padwie jest świątynią renesansowo-barokową. Projekt prezbiterium wykonał sam Michał Anioł Buonarotii. Cennym zabytkiem są freski wykonane przez florenckiego malarza Giusto di Menabuoi.

HISTORIA. Według tradycji pierwszy kościół na tym miejscu powstał już w VII w. Kolejny powstał w 1075 r., ale już w 1117 r. został zniszczony w czasie trzęsienia ziemi. Odbudowany w 1 połowie XII w. dotrwał do końca XIV w. kiedy to został zastąpiony świątynią gotycką. Budowę obecnej katedry rozpoczęto w 1522 r. a w 1551 r. zatwierdzono projekt prezbiterium autorstwa Michała Anioła Bounarottiego, który w następnych latach realizowali architekci Andrea da Valle i Agostino Righetto. Około 1635 r. wzniesiono prawe ramię transeptu a do 1693 r. ukończono lewe ramię. Następnie rozebrano stary korpus nawowy i do 1754 r. wzniesiono obecny według projektu Gerolamo Frigimelice i Giambattisty Novello. Dopiero w 1756 r. rozpoczęto budowę głównej kopuły według projektu Giovanniego Glorii i Giorgio Massariego.

ARCHITEKTURA. Katedra zbudowana jest na planie krzyża łacińskiego i składa się z czteroprzęsłowego korpusu nawowego, dwóch naw poprzecznych i dwuprzęsłowego prezbiterium zamkniętego półkolistą apsydą. Do prezbiterium po obu stronach dostawione są przybudówki zakrystyjne a w narożniku z północnym ramieniem transeptu dobudowana jest kampanilla. Przy korpusie od północnego zachodu wznosi się baptysterium. Pierwsza nawa poprzeczna znajduje się na wysokości drugiego przęsła i zamknięta jest ścianami prostymi. Właściwy transept znajduje się na wysokości czwartego przęsła a jego ramiona zamykają półkoliste apsydy. Gładka ceglana fasada pozostaje nieukończona. W dolnej części umieszczone są trzy prostokątne portale, z których środkowy jest znacznie większy od pozostałych. Powyżej na osi znajduje się rozeta. Fasadę wieńczył trójkątny szczyt, ujęty po bokach półszczytami. Elewacje boczne kościoła pod okapem dachu obiega fryz konsolkowy, elewacje apsydy podzielone są pilastrami i przebite półkolistymi oknami i okulusami pod gzymsem. Prezbiterium, ramiona transeptu i nawę główną nakrywają dachy dwuspadowe zaś nawy boczne nakryte są dachami jednospadowymi. Nad skrzyżowaniem naw przy prezbiterium wznosi się kopuła z latarnią na wysokim kolistym tamburze, opiętym parami pilastrów. Skrzyżowanie naw na wysokości drugiego przęsła nawy głównej nakrywa kopuła na ośmiobocznym tamburze. Wewnątrz ściany kościoła opięte są pilastrami kompozytowymi podtrzymującymi wydatny obiegający gzyms. Prezbiterium, ramiona transeptu i nawa główna nakryte są sklepieniami kolebkowymi, nad nawami bocznymi sklepienia kopułowe. Kampanilla wysoka, zbudowana na planie kwadratu, w ostatniej kondygnacji przebita arkadą na zawieszenie dzwonów.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Przy drugim przęśle prawej nawy mieści się kaplica św. Wawrzyńca Giustinani z późnobarokowym ołtarzem i figurą świętego, wykonanymi z białego marmuru z Carrary. Przed ołtarzem od 2019 r. w szklanej trumnie umieszczone jest doskonale zachowane ciało bł. Eustochii Bellini (zm. 1469), przeniesione do katedry z kościoła San Pietro w Padwie. W prawym ramieniu właściwego transeptu urządzona jest Capella Della Madonna dei Miracoli. Znajduje się tu okazały barokowy ołtarz wykonany w 1647 r. przez Mattia Carnero. W ołtarzu tym umieszczona jest bizantyjska ikona Madonny z Dzieciątkiem. Obok na ścianie zawieszony jest gotycki pomnik nagrobny kardynała Francesco Zabarelli (zm. 1417), z leżącą postacią zmarłego na sarkofagu, nad którym umieszczone jest ostrołukowe arcosolium z posągami Matki Bożej z Dzieciątkiem i czterech świętych. Prezbiterium posiada współczesną aranżację, którą wykonał w 1996 r. Giulano Vangi. Składa się na nią krucyfiks, ołtarz, ambona oraz rzeźby świętych patronów Padwy. Na ścianie tuż przy prezbiterium umieszczony jest klasycystyczny pomnik wybitnego włoskiego poety Francesco Petrarki (zm. 1374), który był kanonikiem katedry w Padwie. W lewym ramieniu transeptu mieści się kaplica Najświętszego Sakramentu. Znajduje się tam późnobarokowy ołtarz, wykonany przez Giorgio Massari. Na lewej ścianie umieszczony jest gotycki pomnik nagrobny kardynała Pileo da Prata (zm. 1401) a po przeciwnej stronie manierystyczny nagrobek włoskiego humanisty Pietro Barozziego (zm. 1507), przypisywany weneckiemu rzeźbiarzowi Alessandro Vittorii. W ołtarzu następnej kaplicy Madonna dei Ciechi (Matki Bożej Niewidomych) umieszczony jest XV-wieczny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, przypisywany Francesco Suarcione. Przy drugim przęśle prawej nawy znajduje się kaplica św. Grzegorza Barberigo. W późnobarokowym ołtarzu głównym ozdobionym posągiem świętego umieszczona jest przeszklona trumna z dobrze zachowanym ciałem świętego Grzegorza, kardynała i biskupa Padwy (zm. 1697). Całości wyposażenia dopełnia drewniana barokowa ambona w nawie głównej, wykonana przez Filippo Parodiego.

BAPTYSTERIUM po raz pierwszy było wzmiankowane w 1170 r. a obecny kształt uzyskało w 1260 r. zostało wzniesione. Zbudowane jest na planie kwadratu i nakryte kopułą, wspartą na owalnym tamburze. Do wnętrza prowadzi przedsionek, także nakryty kopułą, z półkolistym portykiem podpartym jedną kolumną. Elewacje kaplicy pod okapem obiegają fryzy arkadkowe. Ściany wewnątrz kaplicy pokryte są freskami wykonanymi przez florenckiego malarza Giusto di Menabuoi w latach 1374-78. Na kopule baptysterium przedstawiony jest Chrystus Pantokrator z chórami aniołów i świętych, na tamburze widnieją sceny ze Starego Testamentu, na pendentywach postaci ewangelistów i proroków. Ściany pokryte zostały scenami z Nowego Testamentu. Ściany przedsionka zdobi scena Apokalipsy a w kopule Zesłanie Duch Świętego. Wewnątrz znajduje się gotycki poliptyk wykonany także przez Giusto di Menabuoi … Na wyposażeniu jest tez chrzcielnica z 1260 r.

LITERATUA

Knaurs Kulturführer in farbe, Venedig Und Venetien, oprac. zb., Augsburg 1998
Padwa. Historia, sztuka, kultura, Oriago 2000
Strona internetowa: http://churchesofvenice.com/padua.htm#duomo (dostęp 10.03.2021)

Padwa, katedra Santa Maria Assunta