zachodniopomorskie

Stargard, kościół św. Jana Chrzciciela

Lokalizacja: Stargard, ul. Św. Jana Chrzciciela 1 (53.339297, 15.040908)
Budowa: 1408-1464
Styl: gotyk

HISTORIA. Obok kościoła Mariackiego, który należy do najwspanialszych świątyń gotyckich W Polsce, w Stargardzie znajduje się jeszcze inny okazały średniowieczny kościół. Każdy kto odwiedza Stargard powinien zajrzeć do tej wzorowo utrzymanej świątyni. Jedynym mankamentem jest ściana drzew, które do wiosny do jesieni szczelnie zasłaniają interesującą bryłę kościoła. Początkowo na tym miejscu w połowie XIII w. stanęła kaplica wzniesiona dla joannitów, sprowadzonych przez księcia Bogusława I około 1229 r. Została zbudowana jako prostokątna salowa budowla. W latach 1408-1464 dostawiono do niej trójnawowy korpus halowy z wieżą od zachodu. W 2.połowie XV w. kaplicę przebudowano na prezbiterium. Następnie około 1500 r. rozpoczęto wznoszenie kaplic obejścia. W połowie XVI w. podobnie jak większość świątyń na Pomorzu Zachodnim kościół został przejęty przez protestantów. W 1697 r. runęła wieża niszcząc dachy i sklepienia, odbudowane z odtworzeniem części sklepień do 1699 r.. W latach 1892-93 przeprowadzono generalny remont kościoła, zburzono wtedy kaplice południowe i przy wieży oraz zwieńczono wieżę nowym hełmem. Kościół przetrwał II wojnę światową bez poważniejszych zniszczeń i w 1946 r. został przekazany księżom Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół św. Jana złożony jest z trójnawowego, trójprzęsłowego halowego korpusu i dwuprzęsłowego prezbiterium otoczonego obejściem oraz wieńcem kaplic wokół zamknięcia. Od zachodu do korpusu dostawiona jest wieża, ujęta po bokach kaplicami. Na zewnątrz kościół opięty jest przyporami, między którymi mieszczą się duże czterodzielne okna ostrołukowe. Korpus i prezbiterium nakrywa wspólny dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę. Wieża kwadratowa, nakryta ostrosłupowym hełmem o wysokości 99 m. Jej elewacje pokryte są potrójnymi blendami z wpisanymi w nie blendami podwójnymi i wieńczącymi je blendami kolistymi. Wnętrza nakryte są sklepieniami gwiaździstymi za wyjątkiem naw bocznych korpusu, które nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi oraz wschodniej części obejścia nakrytej sklepieniami trójodporowymi. Filary międzynawowe w korpusie są ośmioboczne, zaś w prezbiterium czworoboczne o fazowanych narożnikach. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych ostrołukowymi arkadami, analogicznie otwarte jest prezbiterium do obejścia. Kaplice otwarte są do obejścia arkadami o łuku odcinkowym. W kościele zachowały się trzy portale ostrołukowe, uskokowe. Jeden do prezbiterium od południa, drugi do kaplicy przy wieży od północy oraz trzeci do zakrystii z obejścia. Wystrój i wyposażenie wnętrza pochodzą z okresu powojennego.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Szczególnie interesujący jest zespół witraży wykonanych w latach 1968-73 w pracowni Wiktora Ostrzołka w Katowicach. Z starszych zabytków warto wymienić drewniane stalle z XV w. oraz krucyfiks z XVIII w. Na jednej ze ścian umieszczone są tablice pamiątkowe, poświęcone ważnym wydarzeniom z najnowszej historii naszego narodu.

Rzut poziomy za: Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Arkady 2012

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Arkady 2012
Strona internetowa: http://swjozef.stargard.pl/koscioly/dzieje-kosciola-sw-jana-chrzciciela-w-stargardzie/

Stargard, kościół św. Jana Chrzciciela

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł