zachodniopomorskie
Lokalizacja: Szczecin, św. Ducha 9 (53.422508, 14.557454)
Budowa: XIV w. – 1. połowa XV w.
Styl: późny gotyk
HISTORIA. Franciszkanie przybyli do Szczecina w 1240 r. Budowę obecnego kościoła rozpoczęto w XIV w. od prezbiterium, w 1. połowie XIV w. wzniesiono korpus nawowy a w 1. połowie XV w. do korpusu dostawiono kaplice. W 1525 r. wraz z nastaniem reformacji nastąpiła kasata klasztoru. Na początku XIX w. w okresie wojen napoleońskich kościół został zamieniony na magazyn. Utracił wtedy swoje wyposażenie, zniszczeniu uległa tez polichromia. Drugą wojnę światową kościół przetrwał bez poważniejszych uszkodzeń, mimo że zniszczeniu uległy budynki dawnego klasztoru i cała sąsiednia zabudowa. W 1957 r. kościół został przejęty przez księży pallotynów.
ARCHITEKTURA. Jest to świątynia gotycka, zbudowana z cegły. Złożona jest z halowego korpusu o trzech nawach i siedmiu przęsłach oraz trójprzęsłowego prezbiterium, zakończonego centralną kaplicą, zamkniętą siedmioma bokami dziesięcioboku. Do korpusu od północy i południa między przyporami dostawione są kaplice. Na zewnątrz kościół opięty jest przyporami, między którymi mieszczą się ostrołukowe okna trójdzielne a w korpusie także czterodzielne. Kościół nakryty jest dachami dwuspadowymi nad prezbiterium i korpusem. Dach nad korpusem znacznie wyższy z wieżyczką na sygnaturkę we wschodnim szczycie. Szczyt wschodni rozczłonkowany jest podwójnymi blendami z rozetą w podłuczu i zwieńczony kapliczkowymi sterczynami. Szczyt zachodni rozczłonkowany trójdzielnymi blendami i lizenami przechodzącymi w ośmioboczne sterczyny o stożkowych zakończeniach. Do wnętrza prowadzą trzy profilowane portale ostrołukowe, dwa do prezbiterium od północy i południa oraz jeden do korpusu od południa. Wewnątrz nawa główna nakryta jest sklepieniem gwiaździstym, w przęśle wschodnim ośmioramiennym, w zachodnim wielogwiaździstym, zaś w przęsłach środkowych czteroramiennymi. W nawach bocznych, kaplicach i prezbiterium sklepienia krzyżowo-żebrowe, w zamknięciu prezbiterium siedmiodzielne. Pod łukiem tęczy znajdują się wsporniki z ceramicznymi postaciami zakonników. Ściany prezbiterium podzielone są na dwie strefy. W dolnej strefie wnęki ostrołukowe w zamknięciu prezbiterium i odcinkowe w ścianach bocznych, w górnej strefie okna. Ostrołukowe arkady międzynawowe wsparte są na ośmiobocznych filarach.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Z dawnego wyposażenia kościoła zachowały się fragmenty gotyckiej polichromii z 1. połowy XV w., gotyckie płyty nagrobne z XIV w. oraz barokowe organy z 2. połowy XVIII w.
LITERATURA
Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Łoziński J., Pomniki sztuki w Polsce, t. 2, Pomorze, wyd. Arkady
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Arkady 2012
Strona internetowa: http://www.pallotyni.szczecin.pl/
