Warszawa, kościół św. Anny w Wilanowie

Szczegóły: | Odsłony: 1210

Lokalizacja: Warszawa - Wilanów, Stanisława Kostki Potockiego 18 (52.166135, 21.087424)
Budowa: 1772-1775, 1857-1870
Architekt: Leonard Marconi
Styl: neorenesans

HISTORIA. W XVII w. w Wilanowie istniał drewniany kościół p.w. św. Mikołaja i św. Anny. W latach 1772-1775 wzniesiono murowany kościół z fundacji Aleksandra Czartoryskiego i jego córki Izabeli Lubomirskiej według projektu Jana Kotelnickiego. W latach 1857-1870 nastąpiła rozbudowa kościoła z inicjatywy kolejnych właścicieli Wilanowa, Augusta i Aleksandry Potockich. Autorem projektu był warszawski architekt Henryk Marconi, który przygotował projekt nawiązujący do włoskiego renesansu. Po śmierci architekta prace nadzorowali jego synowie Władysław i Karol. W wyniku przeprowadzonych prac powiększono prezbiterium, dobudowano nawy boczne i dwie kaplice, wzniesiono kopułę oraz nową fasadę.

ARCHITEKTURA. Neorenesansowy kościół złożony jest z trójprzęsłowego, trójnawowego, bazylikowego korpusu, transeptu i prezbiterium zakończonego ścianą prostą. Do obu ramion transeptu przylegają ośmioboczne kopułowe kaplice. Od południa i północy do prezbiterium dostawione są zakrystie, zaś od wschodu otwarta arkadowa kaplica. Fasada frontowa jest dwukondygnacjowa, ujęta po bokach niewielkimi cofniętymi wieżami, ze środkową zryzalitowaną częścią zwieńczoną trójkątnym szczytem z posągami klęczących aniołów. Na osi fasady znajduje się wgłębny portyk, zamknięty półkolistą konchą i przedzielony belkowaniem z balustradą, które wspierają się na dwóch kolumnach. W bocznych polach dolnej kondygnacji mieszczą się nisze z posągami świętych Piotra i Pawła. W narożach górnej kondygnacji ustawione są rzeźby świętych Jana i Andrzeja. Wieże kwadratowe, podzielone na trzy kondygnacje, z których środkowa przebita półkolistymi prześwitami. Elewacje boczne posiadają podziały ramowe, w nawie głównej z oknami zamkniętymi łukami odcinkowymi. Nad prezbiterium i ramionami transeptu wznoszą się trójkątne szczyty zwieńczone posągami świętych. Nawa główna, prezbiterium i ramiona transeptu nakryte są dachami dwuspadowymi, nad nawami bocznymi dachy jednospadowe. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się kopuła z latarnią na wysokim tamburze, oświetlona dużymi oknami zamkniętymi półkoliście. Kopuły nad kaplicami bocznymi częściowo wtopione są w ramiona transeptu. Wewnątrz ściany nawy głównej opięte są pilastrami dźwigającymi wydatny gzyms z belkowaniem. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami. Nawę nakrywa sklepienie kolebkowo-krzyżowe na gurtach z lunetami.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Dzięki mecenatowi przedstawicieli rodu Potockich kościół posiada interesujące wyposażenie wnętrza. W prezbiterium znajduje się neorenesansowy ołtarz główny, zaprojektowany przez Antoniego Sikorskiego i Leonarda Marconiego z czerwonego, szarego i białego marmuru. W polu głównym ołtarza umieszczony jest obraz Zwiastowanie NMP namalowany we Włoszech w XVII w. i przeniesiony z zamkowej kaplicy w Nowym Wiśniczu, Przy balustradzie oddzielającej prezbiterium ustawiona jest późnobarokowa chrzcielnica z XVIII w. W nawie znajduje się neorenesansowa ambona z 2. połowy XVIII w. zaprojektowana przez Leonarda Marconiego. W ołtarzu na zakończeniu lewej nawy umieszczono obraz św. Barbary namalowany przez Franciszka Drewczyńskiego, zaś w ołtarzu prawej nawy znajduje się rzeźba Ecce Homo, dzieło Henryka Stattlera z Krakowa. W kaplicy Matki Bożej Łaskawej umieszczony jest obraz patronki namalowany w 1860 r. przez Leopolda Kuppelweisera z Wiednia. W kaplicy tej znajdują się też sarkofagi i epitafia właścicieli Wilanowa z rodu Potockich, m.in. Stanisława Kostki Potockiego (zm. 1825). W przeciwległej kaplicy św. Anny znajduje się obraz patronki namalowany przez Leopolda Nowotnego.

LITERATURA

Popkowicz-Tajchert R., Zabytkowe kościoły Warszawy, Warszawa 2000
Sztuka polska, T. 6, Sztuka XIX wieku, opr. zb., Warszawa 2021
Strona internetowa: https://parafiawilanow.pl (dostęp 17.08.2022)