Warszawa, kościół Najświętszego Zbawiciela

Szczegóły: | Odsłony: 4204

Warszawa, kościół Najświętszego Zbawiciela

Lokalizacja: Warszawa - Śródmieście, pl. Zbawiciela 1 (52.218889, 21.017778)
Budowa: 1901-1927
Architekt: Józef Pius Dziekoński
Styl: neorenesansowy i neobarokowy

HISTORIA. Ważnym wydarzeniem w dziedzinie budownictwa sakralnego Warszawy był rozpisany w 1900 r. konkurs na budowę kościoła Zbawiciela. Zwyciężył Stefan Szyller, który zaprojektował świątynię w stylu neogotyckim. Jednak do realizacji wybrano projekt przedstawiony przez Józefa Piusa-Dziekońskiego, który otrzymał II nagrodę w konkursie. Prace budowlane rozpoczęły sie w 1901 r. i trwały aż do 1927 r. Jednak kościół częściowo udostępniono wiernym już w 1903 r. a samą parafię erygowano w 1911 r. W 1939 r. kościół poważnie ucierpiał w wyniku niemieckich bombardowań, zniszczeniu uległy lewa wieża, sygnaturka oraz dach. Dalszych zniszczeń dokonali Niemcy w 1944 r. po upadku powstania warszawskiego, kiedy zdetonowali ładunki w dolnym kościele. Runęły wtedy sklepienia nad dolnym i górnym kościołem. Odbudowa kościoła mimo pewnych trudności czynionych przez władze komunistyczne nastąpiła w 1958 r.

ARCHITEKTURA. Kościół jest budowlą eklektyczną nawiązująca do polskiej architektury renesansowej i barokowej. Zbudowany jest na lanie krzyża łacińskiego. Składa się z trójnawowego, trójprzęsłowego, bazylikowego korpusu, obszernego transeptu i dwuprzęsłowego prezbiterium. Po obu stronach prezbiterium dostawione są kopułowe przybudówki mieszczące zakrystię i kaplicę Matki Zbawiciela. Od północy kościół poprzedza dwukondygnacjowa fasada, ujęta po bokach dwiema smukłymi wieżami. Dolna kondygnacja w środkowej części zwieńczona jest trójkątnym portykiem, wspartym na kolumnach i nakrywającym wejście do kościoła. Boczne pola ujęte są półkolumnami i mieszczą półkoliste wnęki z posągami świętych Piotra i Pawła. W górnej kondygnacji znajduje się wielkie półkoliście zamknięte okno ujęte po bokach parami kolumn. Całość wieńczy szczyt z krzyżem i posągami aniołów. Wieże są ośmioboczne, podzielone gzymsami na cztery kondygnacje, nakryte ostrosłupowymi hełmami z latarniami. Ściany szczytowe prezbiterium i ramion transeptu posiadają duże, półkoliście zamknięte okna, ujęte parami pilastrów i zwieńczone są okazałymi szczytami renesansowymi. Elewacje boczne kościoła opięte są pilastrami, zaś górne kondygnacje prezbiterium i nawy głównej przeprute są dużymi półkoliście zamkniętymi oknami. Kaplica i zakrystia, nakryte są kopułami z latarniami. Wewnątrz ściany rozczłonkowane są pilastrami, wspierającymi półkoliste arkady międzynawowe. Prezbiterium i nawy nakrywają sklepienia kolebkowo-krzyżowe, nad skrzyżowaniem naw wznosi się pozorna kopuła.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Podczas II wojny światowej wyposażenie uległo zniszczeniu a następnie zostało zrekonstruowane. Działania wojenne przetrwał ołtarz w kaplicy z kopią obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, namalowaną w 1909 r. Przed tym obrazem modlili się mieszkańcy Warszawy przed i po bitwie Warszawskiej w 1920 r. Na ścianie obok kaplicy wmurowano fragment mozaiki ze zburzonego Soboru Aleksandra Newskiego na Placu Saskim, przedstawiający Anioła. W kościele oglądać można tez dwa obrazy Michaela Willmana, jeden w transepcie Wizja św. Augustyna, zaś drugi Wizja św. Barnarda w Kaplicy Matki Zbawiciela. Oba obrazy zostały zabrane po drugiej wojnie światowej z opactwa cystersów w Lubiążu.

LITERATURA

Mórawski K., Głębocki W., Warszawa. Mały przewodnik, Warszawa 1997
Stefański K., Architektura XIX w. na ziemiach polskich, Warszawa 2005
Żabicki J., Leksykon zabytków Mazowsza i Podlasia, Warszawa 2010

Warszawa, kościół Najświętszego Zbawiciela