Warszawa, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, kamedułów

Szczegóły: | Odsłony: 1585

Warszawa, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, kamedułów

Lokalizacja: Warszawa-Bielany, Dewajtis 3 (52.295869, 20.960013)
Budowa: 1689-1710 oraz 1734-1758
Styl: barok

HISTORIA. Kameduli przybyli do Warszawy w 1634 r. dzięki staraniom króla polskiego Władysława IV Wazy. Budowę kościoła i klasztoru rozpoczęto z fundacji króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 r. i trwała do 1710 r. Ostateczną formę kościół uzyskał w latach 1734-1758 dzięki finansowemu wsparciu Jana Kazimierza Brzezińskiego, podkomorzego nurskiego. Po upadku powstania styczniowego w 1864 r. władze carskie zabroniły przyjmowania kandydatów do nowicjatu. Po śmierci ostatniego zakonnika w 1905 r. kościół stał się świątynią parafialną. W tym okresie przeprowadzono prace renowacyjne pod kierunkiem Józefa Pius-Dziekońskiego. W latach 1915-44 kościołem opiekowali się księża marianie. Po upadku powstania warszawskiego Niemcy spalili zabudowania klasztorne. Na szczęście ocalało wyposażenie kościoła. Restaurację zespołu klasztornego przeprowadzono do 1965 r.

ARCHITEKTURA. Barokowy, zbudowany na planie krzyża łacińskiego, złożony z nawy na planie wydłużonego ośmioboku, poprzedzonej przedsionkiem, ramion transeptu i wydłużonego prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą. Po obu stronach prezbiterium dostawione są dwie kwadratowe wieże, nakryte barokowymi hełmami. Nawa ujęta jest z czterech stron z płytkimi kaplicami. Nawę nakrywa dach wielospadowy, prezbiterium, ramiona transeptu i przedsionek nakryte są dachami dwuspadowymi. Fasada kościoła jest trójdzielna ze środkową częścią mocno wysuniętą do przodu, ujętą parami potężnych kolumn z kompozytowymi kapitelami. Między kolumnami znajduje się portal wejściowy z godłem zakonu kamedułów, powyżej okno o barokowym wykroju. Całość wieńczy trójkątny tympanon z herbem Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W bocznych polach fasady zwieńczonych spływami wolutowymi z wazonami znajdują się figury patronów zakonu kamedułów śś. Romualda i Benedykta, umieszczonych w półkolistych niszach. Elewacje kościoła o podziałach pilastrowych (ramiona transeptu) i podziałach ramowych. Wewnątrz nawa nakryta jest kopułą z lunetami, wspartą na potężnych filarach opiętych pilastrami. Między nimi znajdują się półkoliste wnęki na pomieszczenie kaplic bocznych. Nad prezbiterium, przedsionkiem i ramionami transeptu sklepienia kolebkowe.

WSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Kościół posiada bogatą dekorację sztukatorską wykonaną przez warsztat Jana Jerzego Plerscha w połowie XVIII w. Na sklepieniu zakrystii znajdują się freski Micheleangelo Palloniego wykonane w latach 1684-96 i przestawiające Ofiarę Salomona oraz śś. Benedykta i Romualda. Na ścianach prezbiterium i nawy głównej zawieszone są liczne obrazy z XVII i XVIII w. m.in. Wniebowzięcia NMP z 2. połowy XVIII w., przypisywany Franciszkowi Smuglewiczowi. W prezbiterium znajdują się też tablice kommemoratywne polskich królów, upamiętniające fundacje dokonane przez nich na rzecz świątyni: Władysława IV Wazy, Jana II Kazimierza i Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Na zewnątrz kościoła przy północnej ścianie znajduje się grobowiec Stanisława Staszica (zm. 1826).

LITERATURA

Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980
Mórawski K., Głębocki W., Warszawa. Mały przewodnik, Warszawa 1987
Sztuka polska. T. 4, Wczesny i dojrzały barok, Oprac. zb., Arkady 2013
Żabicki J., Leksykon zabytków Mazowsza i Podlasia, Warszawa 2010
Strona internetowa: http://kosciolbielanski.pl (dostęp 22.06.2019)

Warszawa, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, kamedułów