Florencja, kościół Ognissanti

Szczegóły: | Odsłony: 1009

Florencja, kościół Ognissanti
Firenze, chiesa di San Salvatore in Ognissanti

Lokalizacja: Florencja, Florencja, Borgo Ognissanti (43.772510, 11.245946)
Budowa: 1251-1294, 1627-1637
Architekt: Matteo Segaloni, Matteo Nigetti
Styl: gotyk, barok

HISTORIA. Budowa kościoła Ognissanti rozpoczęła się w 1251 r. za sprawą zakonu humiliatów przybyłych do Florencji w 1239 r. Humiliaci stanowili świeckie zgromadzenie męskie i żeńskie oddane modlitwie, ubóstwu i pracy. Kościół i z klasztorem został ukończony w latach 1278-1294 dzięki hojnym datkom okolicznych warsztatów wełniarskich. W XIII lub XIV wieku dobudowano dzwonnicę. Jednym z rodów florenckich sprawujących patronat nad kościołem była rodzina Vespucci, której członkowie zostali tutaj pochowani. W 1571 r. na polecenie Kosmy I Medyceusza kościół został odebrany humiliatom i przekazany franciszkanom. Kościół otrzymał też nowe wezwanie San Salvatore in Ognissanti. W 1627 r. kościół został gruntownie przebudowany na polecenie Ferdynanda II Medyceusza według projektu Matteo Segaloni. W 1637 r. powstała obecna barokowa fasada według projektu Matteo Nigetti.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony jest z szerokiej nawy, transeptu i prezbiterium. Po obu stronach prezbiterium dostawione są kaplice przylegające do ramion transeptu. Do południowej nawy i ramienia transeptu dostawiona jest dzwonnica. Barokowa fasada jest trójdzielna i dwukondygnacjowa, podzielona pilastrami i półkolumnami. W przyziemiu na osi znajduje się portal wejściowy nad którym w półkolistym tympanonie umieszczona jest majolikowa scena Koronacji Matki Bożej wykonana około 1510 przez Benedetto Buglioni. W bocznych polach umieszczone są dwie puste wnęki zamknięte półkoliście. W górnej kondygnacji na osi znajduje się półkolista wnęka a w bocznych polach prostokątne okna. Fasadę wieńczy półkolisty szczyt z herbem Florencji ujęty półszczytami. Boczne elewacje kościoła przebite są dużymi oknami zamkniętymi łukami odcinkowymi. Kościół nakrywają dachy dwuspadowe. Dzwonnica zbudowana na planie kwadratu, w trzech górnych kondygnacjach przepruta oknami i nakryta daszkiem namiotowym. Wewnątrz ściany nawy rozczłonkowane są pilastrami dźwigającymi wydatny gzyms. Nawę nakrywa strop płaski, zaś nad prezbiterium wznosi się eliptyczna kopuła.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Nawa główna. Na stropie nawy głównej znajduje się ogromna malowana scena Chwały św. Franciszka i św. Paskala Baylon z 2 połowy XVIII w. Ściany nawy zdobi dekoracja stiukowa, której ważnym elementem są popiersia świętych franciszkańskich z 1687 r., umieszczone w górnych partiach pomiędzy oknami. Nad wejściem do kościoła znajduje się fresk przedstawiający Objawienie się św. Franciszkowi Matki Bożej z Dzieciątkiem z 1662 r. W pobliżu wejścia ustawione jest kropielnica z XVI w. W nawie głównej znajduje się dwanaście ołtarzy bocznych, po sześć z każdej strony. W pierwszym ołtarzu z prawej strony znajduje się obraz Wniebowstąpienie z końca XVI w. Następny jest ołtarz rodu Vespucci, w którym zachowały się dwa freski namalowane w latach 1472-75 przez Domenico Ghirlandaio. W środkowym polu przedstawiona jest scena Złożenia do Grobu a powyżej Matka Boża Miłosierdzia (Madonna Della Misericordia) ochraniająca płaszczem członków rodziny Vespucci. Uważa się, że jedna z przedstawionych postaci w wieku dziecięcym to Amerigo Vespucci, nawigator i odkrywca Ameryki. Obok na posadzce znajduje się herb rodu Vespucci, który wskazuje grób tej zasłużonej dla Florencji rodziny. W trzecim ołtarzu umieszczony jest obraz Santi da Tito przedstawiający Świętą Rozmowę. Obok ołtarza znajduje się fresk z postacią św. Augustyna namalowany przez Sandro Botticelli w 1480 r. W czwartym ołtarzu umieszczony jest obraz Stygmatyzacja św. Franciszka, który namalował Nicodemo Ferucci w 1620 r. Zaraz za obok znajduje się marmurowa ambona z około 1564 r., której kosz i płaskorzeźby wykonał Battista Lorenzi. W piątym ołtarzu umieszczony jest obraz Niepokalane Poczęcie NMP, malowany przez Vicenzo Dandini w 1671 r. W ostatnim szóstym ołtarzu po prawej stronie znajdują się relikwie św. Cyryla a w polu głównym umieszczony jest obraz błogosławionego Salvatore da Horta uzdrawiającego chorych, dzieło Domenico Pugliani z 1621 r. W ołtarzach przy lewej ścianie umieszczone są kolejne interesujące obrazy i rzeźby. W pierwszym ołtarzu od strony prezbiterium znajduje się obraz Świętego Bernardyna ze Sieny unoszonego do nieba przez anioły z 1. połowy XVII w. W drugim ołtarzu znajduje się gotycki krucyfiks z około 1340-50 r. W kolejnym ołtarzu umieszczona jest drewniana rzeźba św. Antoniego z 1620 r. Za tym ołtarzem na ścianie znajduje się fresk z postacią św. Hieronima, namalowany przez Domenico Ghirlandaio w 1480 r. W ołtarzu za freskiem znajduje się obraz Wniebowzięcia NMP, namalowany przez Santi da Tito i Maso da San Friano w 1565 r. Przy końcu nawy ścianę zdobi kolejny fresk przedstawiający Koronację NMP, namalowany przez Ridolfo del Ghirlandaio około 1520-1530 r. Drzwi obok prowadzą do cappella della Madonna dell'Alba, z XVIII-wieczną kopią obrazu Matki Bożej Śnieżnej. W ostatnim ołtarzu umieszczony jest obraz Zwiastowanie z 1570 r.

Prezbiterium. W Capella Maggiore ustawiony jest ołtarz główny z lat 1593-1605, zaprojektowany przez Jacopo Ligozzi. Nad ołtarzem zawieszony jest brązowy krucyfiks wykonany przez Bartolomeo Cennini przed 1674 r. Freski na sklepieniu wykonał Giovanni da San Giovanni w 1. połowie XVII w.

Prawe ramię transeptu. Na ścianie łuku arkady zawieszony jest obraz Lota z córkami, który powstał w warsztacie Lorenzo Lippi około 1640 r. W ołtarzu po prawej stronie umieszczony jest obraz św. Diego z Alcala uzdrawiającego chorych, namalowany przez Jacopo Ligozzi w 1595 r. Do prawego ramienia transeptu przylega kaplica św. Piotra z Alcantary. Sklepienie zdobi fresk Matteo Bonechi z 1722 r. przedstawiający glorię Piotra Alkantary. W kaplicy tej został pochowany florencki malarz Sandro Botticelli (zm. 1510). Na posadzce znajduje się herb rodziny Filipepi, z której wywodzi się wybitny artysta. Kolejna kaplica poświęcona jest Najświętszemu Imieniu Jezus. Jej kopułę ozdobił freskiem Giovan Domenico Ferretti w 1722 r. W ołtarzu umieszczony jest obraz przedstawiający świętych Bernardyna i Jana Kapistrana, namalowany przez Vincenzo Dandini w XVII w. Po sąsiedzku znajduje się niewielka kaplica, w której pochowana została Karolina Bonaparte (zm. 1839), najmłodsza siostra Napoleona Bonaparte. Od północy do transeptu przylega kaplica Najświętszego Sakramentu. Na sklepieniu widnieje fresk Chwałą Eucharystii namalowany w 1721 r. przez Ranieri del Pace. Następna kaplica poświęcona jest Świętej Róży z Viterbo. Na sklepieniu znajduje się fresk Chwała Świętej Róży a w ołtarzu umieszczony został obraz Kazanie Świętej Róży namalowany w 1714 r. przez Giuseppe Pinzani. Do prezbiterium przylega kaplica Św. Pascala Baylon, której dekorację malarską wykonał Pier Dandini w końcu XVII w.

Lewe ramię transeptu. Na lewo od nawy głównej znajduje się kaplica św. Jana Kapistrana z obrazem świętego w bitwie pod Belgradem, który namalował Pier Dandini. Następna jest cappella del Saio di san Francesco, w której dawniej przechowywany był habit świętego Franciszka. W kaplicy znajduje się drewniany krucyfiks Wita Stwosza z 1502 r. Do kaplicy tej przylega zakrystia, której ściany zdobią dwa duże fragmenty fresków. Pierwszy z fresków przedstawia Ukrzyżowanie Chrystusa autorstwa Taddeo Gaddi z lat 1330-1340 zaś drugi Zmartwychwstanie i Wniebowstąpienie Chrystusa, przypisywane Andrea Bonaiutti lub Pietro Nelli. W lewym ramieniu transeptu zawieszony jest duży krucyfiks namalowany przez Giotto di Bondone około 1315 r. Znajduje się tu też ołtarz z obrazem Świętej Małgorzaty z Cortony namalowany przez Pietro Marchesini z Pistoi w 1728 r.

LITERATURA

Knaurs Kulturführer in Farbe, Florenz und Toskana, Augsburg 1998
Wirtz R.C., Florencja. Sztuka i architektura, wyd. Ullmann 2008
Jepson T., Florencja i Toskania. Przewodnik National Geographic, Warszawa 2011
Strona internetowa: http://www.churchesofflorence.com/ognissanti.htm (dostęp 31.10.2022)

Florencja, kościół Ognissanti