Florencja, kościół Santissima Annunziata

Szczegóły: | Odsłony: 1516

Florencja, kościół Santissima Annunziata
Florencja, kościół Zwiastowania NMP
Firenze, basilica della Santissima Annunziata

Lokalizacja: Florencja, Piazza della Santissima (43.776694, 11.261019)
Budowa: 1250, 1444-1477, 1559-1561
Architekt: Michelozzo, Leon Battista Alberti
Styl: renesans, barok

HISTORIA. Kościół został zbudowany w 1250 r. dla zakonu serwitów, założonego we Florencji w 1233 r. przez siedmiu tutejszych kupców. W 1444 r. rozpoczęto przebudowę kościoła z fundacji Lodovico Gonzagi, księcia Mantui. Początkowo pracami kierował Michelozzo a następnie Leon Battista Alberti, który ukończył pracę w 1477 r. To jemu zapewne zawdzięczamy obecny kształt prezbiterium. W latach 1559-1561 wzniesiono arkadowy portyk przed fasadą. W XVII w. wnętrze kościoła zostało poddane barokizacji.

ARCHITEKTURA. Kościół złożony jest z sześcioprzęsłowej nawy ujętej po bokach kaplicami oraz z transeptu i prezbiterium w formie rotundy, otoczonego wieńcem kaplic. Kościół poprzedza od zachodu siedmioarkadowy otwarty portyk wsparty na kolumnach. Kryje on trzy portale wejściowe. Duży środkowy portal nakryty jest półkolistym naczółkiem z mozaiką Zwiastowania wykonaną przez Davida Ghirlandaio. Dwa boczne portale wieńczą trójkątne naczółki. Dalej znajduje się krużganek Ciostrino dei Voti, którego półkoliste arkady wsparte są na kolumnach. Fasada zwieńczona jest trójkątnym szczytem. Nad nawą wznosi się dach dwuspadowy. Kopuła wsparta jest na wielobocznym tamburze. Elewacje zewnętrzne kościoła są otynkowane i pozbawione dekoracji. Przebite są niewielkimi oknami. Wewnątrz nawa i prezbiterium opięta są pilastrami dźwigającymi obiegający gzyms. Nad gzymsem znajduje się rząd prostokątnych okien oświetlających wnętrze. Między pilastrami znajdują się półkoliste arkady otwarte do kaplic bocznych. Nawę nakrywa strop płaski, złocony i pokryty dekoracją stiukową. Nad prezbiterium wznosi się kopuła.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Wnętrze kościoła kryje wiele cennych zabytków sztuki. Najważniejszym miejscem świątyni jest Capella dell’Annunziata, położona na lewo od wejścia. Została wykonana przez Maso di Bartolomeo w 1447 r. W kaplicy znajduje się obraz Zwiastowania Maryi, który według legendy został cudownie ukończony przez anioła. W rzędzie kaplic po prawej stronie wyróżnia się Capella dell’Addolorata. Znajdują się tu dwa nagrobki przedstawicieli rodu Medyceuszy. Renesansowy pomnik nagrobny Orlando Medici z 1456 r. przypisywany jest Bernardo Rossellino a barokowy nagrobek upamiętnia Tomasso Medici, dowódcę floty Wielkiego Księstwa Toskanii. W prawym ramieniu transeptu urządzona jest kaplica św. Giuliany Falconieri, której ciało spoczywa w przeszklonym sarkofagu, umieszczonym w mensie ołtarza. Od prawej strony do prezbiterium przylega niewielka kaplica, w której umieszczona jest rzeźbiona Pieta, wykonana w latach 1554-1559 przez florenckiego rzeźbiarza Baccio Bandinelli. Prezbiterium znacznie podniesione w stosunku do nawy, nakryte jest kopułą ozdobioną freskami przez Volterrano w latach 1680-83. Artysta przedstawił scenę Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w otoczeniu licznych świętych i aniołów. Późnobarokowy ołtarz główny został wykonany z kolorowych marmurów w 1704 r. W centralnej części ołtarza znajduje się mensa ołtarzowa a nad nią cyborium, po bokach rozmieszczone są dwa portale wejściowe nakryte przerwanymi naczółkami i rzeźbami św. Filipa Benizi i św. Giuliany Falconieri. Za ołtarzem znajdują się owalne stalle z 1538 r. Prezbiterium otaczają liczne kaplice ułożone promieniście. W kaplicy Narodzenia (Capella della Nativita) umieszczony jest obraz Narodzenia NMP autorstwa Alessandro Allori. W kaplicy Świętego Andrzeja znajduje się obraz Matki Bożej w otoczeniu świętych przypisywany Perugino. W kaplicy Zmartwychwstania Pańskiego (Capella di Rissurezione) podziwiać można obraz Zmartwychwstania Chrystusa namalowany przez Agnolo Bronzino około 1550 r. oraz rzeźbę Świętego Rocha, wykonaną przez norymberskiego rzeźbiarza Wita Stwosza. Architektura usytuowanej na osi ołtarza głównego Capella della Madonna del Soccorso jest dziełem rzeźbiarza Gaiambologny, który przejął ją w 1559 r. Artysta zanim został pochowany w kaplicy wykonał do niej krucyfiks i sześć płaskorzeźb Męki Pańskiej. W ołtarzu kaplicy umieszczony jest obraz Madonna del Soccorso autorstwa Bernardo Daddi. W kaplicy św. Katarzyny znajduje się obraz Mistyczne Zaślubiny Świętej Katarzyny z Chrystusem, który namalował Giovanni Bilivert. W kaplicy na prawo od prezbiterium umieszczony jest obraz św. Filipa Benizi namalowany przez Volterrano. W kaplicy Świętego Krzyża (Capella del Crocifisso) przylegającej do prawego ramienia transeptu znajduje się gotycki rzeźbiony krucyfiks z 1404 r. oraz rzeźba św. Jana Chrzciciela, dzieło Michelozza z 1454 r. Na sklepieniu kolejnej kaplicy San Biagio znajduje się fresk Volterrano, który przedstawił św. Cecylię wśród muzykujących aniołów. W ołtarzu kaplicy Wniebowzięcia NMP (Capella dell’Assunta) umieszczony jest obraz Wniebowzięcia namalowany przez samego Perugino. Ściany i sklepienia Capella di San Girolamo ozdobione zostały freskami przez Alessandro Allori. Na ścianach widnieją sceny Chrystus wśród uczonych w piśmie i Chrystus wypędzający przekupniów ze świątyni. Na sklepieniu Raj, Prorocy i sybille oraz sceny Zwiastowania, Narodzenia, Ofiarowania i Wypędzenia do Egiptu. Najcenniejszy jest jednak fresk św. Hieronim oddający hołd Świętej Trójcy, namalowany przez Andrea del Castagno w 1454 r. W ostatniej kaplicy św. Juliana zachował się kolejny fresk Andrea del Castagno, przedstawiający patrona kaplicy z 1456 r. W ołtarzu umieszczony jest obraz Śmierć św. Józefa, namalowany przez Johanna Karla Lotha w 2. połowie XVIII w.

CIOSTRINO DEI VOTI. Wejście do kościoła prowadzi przez otwarty ku górze arkadowy krużganek. Służył on dawniej do przechowywania wotów dziękczynnych ofiarowanych przez wiernych Matce Bożej w podzięce za uzyskane łaski. Ściany krużganka ozdobione są cennymi freskami przedstawiającymi sceny z życia Matki Bożej oraz św. Filipa Benizi. Na prawo od wejścia znajduje się scena Wniebowzięcia namalowana przez Rosso Fiorentino w 1513 r., dalej Nawiedzenie Jacopo Pontormo z 1515 r., Zaślubiny Maryi Francabigio z 1514 r., kolejna dwa freski wykonał Andrea del Sarto w latach 1513-14 i przedstawiają one Narodziny Maryi i Hołd Trzech Króli. Na lewo od wejścia do kościoła znajduje się fresk Adoracja Pasterzy, który w 1463 r. namalował Alessio Baldovinetti. Lewą stronę portyku zajmują sceny z życia św. Filipa. Pierwszy fresk Powołanie i obłuczyny namalował Cosimo Rosselli w 1476 r. Ostatnie pięć fresków wykonał w latach 1509-1510 Andrea del Sarto. Są to kolejno sceny: Przyodzianie chorego na trąd, Napominanie szyderców, Uzdrowienie opętanego, Wskrzeszenie dziecka i Uzdrowienie dziecka. Na jednej ze ścian umieszczona jest marmurowa płaskorzeźba Madonna della Neve, przypisywana Luca della Robbia.

LITERATURA

Casalini E., The Santissima Annunziata of florence, Florencja 1980
Jepson T., Florencja i Toskania. Przewodnik National Geographic, Warszawa 2011
Knaurs Kulturführer in Farbe, Florenz und Toskana, Augsburg 1998
Wirtz R.C., Florencja. Sztuka i architektura, wyd. Ullmann 2008
Strona internetowa: https://annunziata.xoom.it

Florencja, kościół Santissima Annunziata