Florencja, kościół Santo Spirito

Szczegóły: | Odsłony: 8887

Florencja, kościół Santo Spirito
Florencja, kościół św. Ducha
Firenze, Basilica di Santo Spirito

Lokalizacja: Florencja, Piazza Santo Spirito, 30 (43.767306, 11.248239)
Budowa: XV w.
Architekt: Filippo Brunelleschi, Antonio Manetti
Styl: renesans

HISTORIA. Już w XIII w. po południowej stronie rzeki Arno zbudowany został pierwotny kościół augustianów we Florencji. Na poczatku XV w. podjęto decyzję o budowie nowej, bardziej okazałej świątyni. W 1434 r. kierownictwo nad budową powierzono najwybitniejszemu z ówcześnie działających we Florencji architektów Filippo Brunelleschiemu. Przygotował on projekt świątyni, który nawiązywał do jego wcześniejszej budowli, florenckiego kościoła San Lorenzo. Prace budowlane rozpoczęły się jednak dopiero na krótko przed śmiercią architekta (1446) i kontynuował jej jego uczeń Antonio Manetti. W 1484 r. ukończono budowę kopuły, zaś w 1566 r. wzniesiona została kampanilla według projektu Baccia d'Angelo. W 1758 r. zniekształcono fasadę wznosząc barokowy szczyt z wolutami.

ARCHITEKTURA. Mimo wprowadzenia pewnych zmian w projekcie kościół Santo Spirito uchodzi za najdoskonalszą wczesnorenesansową świątynię Florencji. Kościół zbudowany został na planie krzyża łacińskiego o długości około 100 metrów. Złożony jest z wydłużonego bazylikowego korpusu nawowego o ośmiu przęsłach, transeptu i prezbiterium z obejściem. Zarówno nawy boczne oraz obejście prezbiterium i transeptu otoczone są płytkimi niszami ołtarzowymi, zamkniętymi półkoliście. Elewacje zewnętrzne kościoła pozbawione są właściwie podziałów architektonicznych, jedynie fasada zwieńczona jest trójkątnym barokowym szczytem, ujętym po bokach spływami wolutowymi i wielkim okrągłym oknem po środku. W dolnej strefie znajdują się trzy portale wejściowe, z których środkowy wyraźnie dominuje na bocznymi. Elewacje boczne rozczłonkowane są dużymi oknami, zamkniętymi półkolistymi łukami. Prezbiterium, transept i nawa główna nakryte są dachami dwuspadowymi, nawy boczne oraz obejścia transeptu i prezbiterium nakrywają dachy jednospadowe, analogiczne są daszki nad rzędami nisz ołtarzowych. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się kopuła z latarnią, wsparta na tamburze przeprutym owalnymi oknami. Wnętrze kościoła jest bardzo dobrze oświetlone światłem wpadającym przez okna w tamburze i wysoko rozmieszczone duże okna nawy. Nawa główna, prezbiterium i ramiona transeptu nakryte są płaskim sklepieniem kasetonowym, nawy boczne i obejścia prezbiterium i transeptu nakrywają sklepienia żaglaste. Na skrzyżowaniu naw znajduje się wspomniana już kopuła. Nawa główna oddzielona jest od naw bocznych półkolistymi arkadami, wspartymi na korynckich kolumnach. Ściany naw bocznych i obejść podzielone są półkolumnami o korynckich kapitelach, wspierających półkoliste arkady płytkich nisz ołtarzowych.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W niszach ustawionych jest około czterdzieści ołtarzy z obrazami i rzeźbami powstałymi na przestrzeni kilku wieków od XIV do XX. W prawym ramieniu transeptu, w kaplicy Nerli znajduje się ołtarz z wybitnym dziełem włsokiego malarstwa okresu odrodzenia, obrazem Świętej Rozmowy autorstwa Filippino Lippiego. W namalowanym w 1493/94 r. dziele artysta przedstawił Marię z Dzieciątkiem oraz święych Jana Chrzciciela, Marcina i Katarzynę Aleksandryjską. W przeciwległym ramieniu transeptu znajduje się kaplica Corbinelli ze wspaniałym renesansowym ołtarzem, wykonanym przez Andrea Sansovino w latach 1490-92. Warto też zajrzeć do jednej z kaplic w prezbiterium - Capella Vettori, gdzie umieszczony jest XIV-wieczny poliptyk malowany przez florenckiego malarza Maso di Banco, przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych. W transepcie ustawiony jest ołtarz główny z lat 1599-1609, który w formie konfesji zaprojektował Battista Caccini. Z lewej nawy można przejść do zakrystii, budowli wzniesionej w latach 1488-92 według projektu Giuliano da Sangallo. Ta wzniesiona na planie ośmioboku budowla nawiązuje do baptysterium przy Santa Maria del Fiore oraz do Starej Zakrystii przy San Lorenzo, autorstwa Filippo Brunelleschiego. Trójkondygnacyjne wnętrze podzielone jest parami pilastrów w narożnikach i wydatnymi gzymsami oddzielającymi kondygnacje. Do zachodniej części kościoła przylegają dawne zabudowania klasztoru augustianów, częściowo przeznaczone dziś na muzeum.

Rzut poziomy za Sztuka świata t. V, pod. red. P. Trzeciaka, Warszawa 1992

LITERATURA

Trzeciak P., Filippo Brunelleschi, [w:] Sztuka Świata, t. V, Warszawa 1992
Wirtz R.C., Florencja. Sztuka i architektura, wyd. Ullmann 2008

Florencja, kościół Santo Spirito