Litwa
Wilno, kościół Wniebowstąpienia Pańskiego, misjonarzy
Lokalizacja: Wilno - Rossa, Subačiaus (Subocz) g. (54.676844, 25.296052)
Budowa: 1695-1730, 1750-1756
Architekt: Jan Krzysztof Glaubitz (fasada)
Styl: barok, rokoko
HISTORIA. Kościół został zbudowany przy istniejącym klasztorze misjonarzy w latach 1695-1730 z fundacji wojskiego inflanckiego Teofila Platera. W latach 1750-56 kościół otrzymał rokokową fasadę według projektu Jana Krzysztofa Glaubitza. W 1812 r. kościół został zdewastowany przez wojska francuskie. W 1839 r. w zabudowaniach klasztornych władze carskie urządziły więzienie, w którym przetrzymywani byli uczestnicy spisku Szymona Konarskiego. W 1844 r. świątynia została zamknięta a wnętrze ogołocono z wyposażenia. W 1919 r. misjonarze odzyskali kościół i budynki klasztorne ale po 1945 r. kościół został ponownie zamknięty. W 2003 r. kuria wileńska odzyskała kościół ale jak dotąd świątynia pozostaje nie odnowiona i zamknięta (09.2019).
ARCHITEKTURA. Barokowy kościół złożony jest z trójnawowego, dwuprzęsłowego korpusu bazylikowego, którego szeroką nawę ujmują wąskie nawy boczne i pary przylegających do nich kaplic. Krótkie jednoprzęsłowe prezbiterium zamknięte jest półkoliście. Rokokowa fasada kościoła jest dwukondygnacjowa, pięcioosiowa i podzielona pilastrami oraz wydatnymi gzymsami. Ujęta jest dwiema smukłymi wieżami i zwieńczona attykowym frontonem ze spływami wolutowymi. Poniżej na osi drugiej kondygnacji mieści się duże okno zamknięte łukiem odcinkowym, po bokach którego rozmieszczone są półkoliste wnęki z posągami świętych. W przyziemiu znajduje się rokokowy przedsionek opięty wysuniętymi do przodu kolumnami, umieszczonymi na wysokich cokołach. Ściany przeprute są oknami o fantazyjnych wykrojach. Kolumny wieńczą wazony a całość nakrywa ośmioboczny hełm. Wieże kwadratowe pięciokondygnacyjne, opięte są w narożnikach pilastrami a w najwyższych kondygnacjach ażurowe. Elewacje boczne o podziałach ramowych, nawa i prezbiterium nakryte dachami dwuspadowymi. Nad wschodnią ścianą nawy wznosi się szczyt attykowy. Wewnątrz ściany kościoła opięte są pilastrami dźwigającymi obiegający gzyms. Prezbiterium oddzielone jest od nawy półkolistą arkadą tęczy. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami. Wnętrza nakryte są sklepieniami kolebkowymi na gurtach z lunetami.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA zachowało się szczątkowo. Do naszych czasów przetrwały: późnobarokowy ołtarz św. Wincentego a Paulo, rokokowe epitafia i fragmenty fresków z XVIII w. Do II wojny światowej w ołtarzu głównym znajdował się obraz Wniebowstąpienia malowany w XIX w. przez Władysława Majeranowskiego.
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków kresów północnowschodnich, Warszawa 2015
LITERATURA
Czarnowski R.J., Wilno. Dzieje i obraz miasta, Warszawa 2016
Kłos J., Wilno. Przewodnik krajoznawczy, Wilno 1937
Osip-Pokrywka Mirosław i Magdalena, Leksykon zabytków kresów północnowschodnich, wyd. Arkady, Warszawa 2015
Sztuka polska, T. 5, Późny barok, rokoko i klasycyzm - XVIII wiek, oprac. zb., Arkady 2016
Wilno, kościół Wniebowstąpienia Pańskiego, misjonarzy
Inne kościoły Wilna
Wilno, katedra śś Stanisława i Władysława
Wilno, kościół śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty
Wilno, kościół św. Piotra i Pawła
Wilno, kościół św. Ducha, dominikanów
Wilno, kościół św. Teresy, karmelitów
Wilno, kościół św. Kazimierza, jezuitów
Wilno, kościół śś. Franciszka i Bernardyna, bernardynów
Wilno, kościół św. Anny
Wilno, kościół św. Katarzyny
Wilno, kościół Serca Jezusa, trynitarzy
Wilno, kościół Serca Jezusowego, wizytek
Wilno, kościół Wszystkich Świętych, karmelitów
Wilno, kościół św. Jakuba i Filipa
Wilno, kościół św. Rafała