Norymberga, kościół NMP

Szczegóły: | Odsłony: 30

Norymberga, kościół NMP
Nürnberg, Frauenkirche (Unsere Lieben Frau)

Lokalizacja: Norymberga, Hauptmarkt 14(49.4540469, 11.078164)
Budowa: 1352-1362
Budowniczy: Peter Parler?
Styl: gotyk

HISTORIA. Kościół został wzniesiony na miejscu dawnej synagogi zburzonej w czasie pogromu żydów w 1349 r. Inicjatorem budowy był cesarz niemiecki i król Czech Karol IV Luksemburski. Prace budowlane przeprowadzono w stosunkowo krótkim czasie w latach 1352-1362. Za budowniczego kościoła uważa się Petera Parlera, czynnego także przy budowie katedry w Pradze, jednak nie odnaleziono dotąd żadnego potwierdzenia w źródłach na jego udział w budowie. Frauenkirche był pierwszą świątynią halową we Frankonii. W 1525 r. mieszczanie Norymbergii przyjęli wyznanie luterańskie i zamienili kościół na zbór protestancki. W 1810 r. katolicy odkupili kościół, który odtąd jest świątynią rzymskokatolicką. Kościół został częściowo zniszczony w czasie II wojny światowej w wyniku alianckich bombardowań. Ze zniszczeń wojennych ocalała tylko zachodnia część kościoła. Po wojnie rozpoczęto obudowę kościoła a prace konserwatorskie trwały aż do 1991 r.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony z trójnawowego i trójprzęsłowego korpusu nawowego oraz z trójprzęsłowego prezbiterium zamkniętego pięciobocznie , do którego od południa dostawiona jest piętrowa zakrystia. Korpus nawowy poprzedza od zachodu piętrowy przedsionek z lożą cesarską na piętrze. Na zewnątrz kościół opięty jest uskokowymi przyporami pomiędzy którymi w korpusie i prezbiterium rozmieszczone są duże trójdzielne okna ostrołukowe z maswerkami. Korpus i prezbiterium nakryte są dachami dwuspadowymi. Do kruchty prowadzą trzy portale ostrołukowe z czasu budowy kościoła. Portal zachodni dwudzielny z maswerkowymi tympanonami, rozdzielony jest masywnym filarem z rzeźbą Matki Bożej z Dzieciątkiem i z ościeżami wypełnionymi postaciami świętych. Portale północny i południowy są także zwieńczone maswerkowymi tympanonami i posiadają bogatą dekorację rzeźbiarską ościeży. Wewnątrz kruchty znajduje się ostrołukowy portal z 1360 r., polichromowany o bardzo bogatej dekoracji rzeźbiarskiej. W tympanonie widnieją płaskorzeźbione sceny Bożego Narodzenia, Pokłonu Trzech Króli i Ofiarowania w świątyni, w ościeżach postacie proroków i świętych. Nad przedsionkiem nadbudowana jest loża cesarska Michaelertor o ściętych od zachodu narożnikach i przebita ostrołukowymi oknami maswerkowymi oraz zwieńczona dekoracyjnym szczytem wykonanym w latach 1506-1508 przez wybitnego norymberskiego rzeźbiarza Adama Krafta, którego było to ostatnie dzieło. W szczycie znajduje się zegar Männleinlaufen z 1361 r., który upamiętnia Złotą Bullę wydaną w Norymberdze przez cesarza Karola IV Luksemburskiego. Każdego dnia dokładnie o godzinie 12 siedmiu elektorów Rzeszy, którzy składają hołd cesarzowi niemieckiemu, są to arcybiskupi Moguncji, Kolonii i Trewiru oraz król Czech, książę Saksonii, margrabia Brandenburgii i palatyn reński. Wewnątrz kościół nakrywają sklepienia krzyżowo-żebrowe wsparte w korpusie nawowym na kolistych w przekroju filarach.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA pochodzi przeważnie z rozebranych kościołów Norymbergii i trafiło do Frauenkirche po odzyskaniu świątyni przez katolików. W oknach prezbiterium zachowały się gotyckie wiraże z okresu od XIV do XVI w. Najstarsze są fragmenty Kaiserfenster, okna cesarskiego ufundowanego przez cesarza Karola IV, wstawione w oknie środkowym prezbiterium. Na tle okna umieszczona jest rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem w promienistej mandorli z około 1440 r., na jej wysokości po obu stronach prezbiterium ustawione są naturalnej wielkości rzeźby m.in. Chrystusa, św. Jana Chrzciciela, prawdopodobnie św. Ludmiły czeskiej, św. Wacława oraz trzech króli po lewej. Poniżej po obu stronach prezbiterium rozmieszczono rzeźby aniołów ze świecznikami przypisywanymi Wit Stwoszowi z około 1510 r. Po środku prezbiterium ustawiony jest tablicowy gotycki ołtarz Tucherów, wykonany około 1445 r. do kościoła augustianów w Norymberdze. W polu głównym tryptyku widnieją trzy sceny Zwiastowania, Ukrzyżowania i Zmartwychwstania. W lewym skrzydle przedstawiono św. Augustyna ze swoją matką św. Moniką a prawym skrzydle św. Pawła Pustelnika i św. Antoniego Opata. Po lewej stronie u wejścia do prezbiterium umieszczone jest późnogotyckie epitafium rodziny Rebeck wykonane przez Adama Krafta około 1500 r. z płaskorzeźbioną sceną Koronacji Maryi przez Boga Ojca i Chrystusa. W północnej nawie znajduje się późnogotyckie epitafium Pergenstorfferów, wykonane w 1498 r. przez Adama Krafta. W centralnym polu umieszczona jest Matka Boża z Dzieciątkiem a u jej stóp adorują ją po prawej stronie członkowie rodu fundatorów a po lewej dostojnicy świeccy i religijni. Epitafium podobnie jak ołtarz Tucherów pochodzi z nieistniejącego kościoła augustianów. W kościele znajduje się też kilka malowanych gotyckich epitafiów oraz liczna grupa rzeźb z tego samego okresu.

LITERATURA

Grzesiek W., Nürnberg Experience, Veitshöchheim 2023
Knaurs Kulturführer in Farbe Franken, opr. zb., München 1982
Suckale R., Kunst In Deutschland, DuMont 1998
Ullmann E., Gotik. Deutsche Baukunst 1200-1550, Leipzig 1994
Strona internetowa: https://frauenkirche-nuernberg.de/kirche-f--r-g--ste/frauenkirche/

Norymberga, kościół NMP (Frauenkirche)