Monachium, kościół św. Piotra

Szczegóły: | Odsłony: 90

Monachium, kościół św. Piotra
München, kirche St. Peter

Lokalizacja: Monachium, Petersplatz 1, (48.136520, 11.575930)
Budowa: 1278-1294, 1630-1636, 1730-1756
Architekt: Izaak Bader
Styl: gotyk, barok, późny barok

HISTORIA. Początki kościoła są związane z istniejącym od XI w. klasztorem Mönchkloster, od którego pochodzi nazwa miasta. Był to romański kościół, który został rozbudowany w 1181 r. za rządów Ottona I Wittelsbacha. W latach 1278-1294 na jego miejscu wzniesiono gotycką świątynię, która po wielkim pożarze miasta w 1327 r. została odbudowany i konsekrowana w 1368 r. W latach 1379-1386 rozebrano wieże zachodnie, wznosząc na ich miejscu obecną wieżę. W 1607 r. wieża została nakryta kopułą, która jest dziś jednym z symboli miasta. W latach 1630-1636 kościół został przebudowany przez Izaaka Badera, powstało wtedy trójkonchowe zakończenie chóru z dwiema wieżami schodowymi. Do 1654 r. przeprowadzono dalszą barokizację kościoła. W 1730 r. Anton Gunetzrheiner przebudował sklepienia chóru na podstawie modelu, który wykonał Egid Quirin Asam. Do 1756 r. całe wnętrze uzyskało rokowy charakter. Kościół został zniszczony w wyniku alianckiego nalotu bombowego w lutym 1945 r., przetrwała tylko wieża i zewnętrzne ściany świątyni. Kościół był do tego stopnia zniszczony, że planowano jego rozbiórkę. Ostatecznie prace przy odbudowie ruszyły już w 1946 r. i do 1951 r. zostały ukończone. Rekonstrukcja wystroju wnętrza kościoła trwały jeszcze do 2000 r. kiedy to ukończono freski na sklepieniach.

ARCHITEKTURA. Kościół pierwotnie gotycki, przebudowany gruntowanie w stylu barokowym i późnobarokowym. Złożony z trójnawowego i dziewięcioprzęsłowego korpusu bazylikowego z transeptem i płytką trójboczną apsydą prezbiterium analogiczną do zamknięć obu ramion transeptu. W narożnikach między apsydami prezbiterium i ramion transeptu pomieszczone są wieżyczki schodowe. Apsydę prezbiterium od wschodu ujmują przybudówki zakrystyjne. Do naw bocznych dostawione są płytkie kaplice wydzielone przyporami wciągniętymi do wnętrza korpusu. Od zachodu korpus nawowy poprzedza masyw wieżowy z jedną tylko wieżą usytuowaną po jego środku. Wieża wysoka na 92 m, zbudowana jest na planie prostokąta i nakryta barokowym hełmem z latarnią zwieńczonym iglicą. Po bokach wieżę ujmują dwie dawne wieże zamknięte półszczytami.

Elewacje kościoła od wschodu są nieotynkowane i przebite dużymi oknami, w dolnej części prostokątnymi i zamkniętymi półkolistymi łukami a wyżej oknami o owalnym wykroju. Elewacje korpusu są otynkowane i oświetlone dużymi oknami na wysokości kaplic bocznych i dwoma rzędami mniejszych okien w nawach bocznych i nawie głównej. Do wnętrza prowadzi kilka barokowych portali z XVI i XVII w. Prezbiterium, ramiona transeptu i nawę główną nakrywają dachy dwuspadowe, nada nawami bocznymi korpusu i kaplicami dachy jednospadowe.

Wewnątrz nawa główna podzielona jest pilastrami, pomiędzy którymi w dolnej kondygnacji znajdują się półkoliste arkady międzynawowe a powyżej półkoliste płytkie wnęki wypełnione malowidłami. Nawa główna nakryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami, podobne sklepienia nakrywają też nawy boczne. Nawy boczne otwarte są na kaplice, które są wydzielone wciągniętymi do środka przyporami.

WYSTÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W czasie II wojny światowej zniszczeniu uległy freski, które zostały zrekonstruowane pod koniec XX w. Na sklepieniu nawy głównej znajduje się wielki fresk przedstawiający sceny z życia św. Piotra, m.in. Męczeńską śmierć pierwszego biskupa Rzymu. Freski te wykonał Johann Baptist Zimmermann przed 1756 r. Szczęśliwie II wojną światową przetrwało większość zabytków ruchowych, ołtarzy, rzeźb i obrazów. W prezbiterium ustawiony jest późnobarokowy ołtarz główny wykonany w latach 1730-1734. Jego autorami są Nikolaus Gottfried Stuber, Johann Georg Greiff i Egid Quirin Asam. W polu głównym ołtarza umieszczona jest późnogotycka rzeźba św. Piotra, poniżej znajdują się rzeźby Ojców Kościoła, dwóch zachodnich: św. Ambrożego i św. Augustyna oraz dwóch wschodnich: św. Atanazego i św. Jana Chryzostoma, wykonane przez Egida Quirina Asama. Ważnym elementem ołtarza jest też rokokowe tabernakulum. Także w prezbiterium ustawione są późnobarokowe stalle z połowy XVIII w. wykonane przez Ignaza Günthera. Powyżej na ścianach zawieszonych jest sześć obrazów tablicowy przedstawiających sceny z życia św. Piotra, które malował w 1517 r. Jan Polack, malarz pochodzący przypuszczalnie z Polski. Na filarach nawy głównej umieszczone są drewniane złocone posągi świętych, wykonane przez Andreasa Feistenbergera około 1710 r. oraz Josepha Prötznera około 1755 r. Dziełem Josepha Prötznera jest też rokokowa ambona umieszczona w nawie głównej. W kaplicach przy nawach bocznych znajdują się głównie późnobarokowe ołtarze z XVIII w. z licznymi obrazami i rzeźbami. Wyjątek stanowią dwa gotyckie ołtarze, ustawione w kaplicach przy nawie północnej. Jeden to ołtarz św. Marcina zwany też Ołtarzem Schrenka z około 1400 r., jeden z najstarszych tego typu ołtarzy w Bawarii. Ołtarz składa się z płaskorzeźbionych scen Ukrzyżowania i Sądu Ostatecznego a całość wieńczy wimperga z postacią Chrystusa na majestacie. Drugi to ołtarz Pötschnera, który posiada formę tryptyku z Obrazem Pokłonu Trzech Króli, namalowanym w 1477 r. przez nieznanego malarza. W jednej z południowych kaplic ustawiona jest barokowa chrzcielnica, wykonana z czerwonego marmuru w 1620 r. przez Hansa Krumppera z pokrywą z rzeźbą św. Jana Chrzciciela, wykonaną w 1753 r. przez Josepha Prötznera. Na ścianach zachowało się też sporo cennych epitafiów od średniowiecza do XIX w.