Rzym, kościół Santa Maria ad Martyres (Panteon)

Szczegóły: | Odsłony: 3420

Rzym, kościół Santa Maria ad Martyres (Panteon)
Rzym, kościół NMP od Męczenników
Roma, chiesa Santa Maria ad Martyres

Lokalizacja: Rzym - Pigna, Piazza del Rotonda (41.898580, 12.476845)
Budowa: 118-125 przed Chrystusem
Architekci: Apollodor z Damaszku?
Styl: antyk

HISTORIA. Pierwotny rzymski Panteon zbudowany został w 27 r. przed Chrystusem dzięki hojnej fundacji Agryppy, zięcia Oktawiana Augusta. Świątynia została poświęcona tytularnym bóstwom rodu julijskiego. Zniszczoną przez pożar budowlę wzniesiono w obecnym kształcie na rozkaz cesarza Hadriana w latach 118-125. Cesarz wymieniany jest też często jako autor projektu Panteonu, wątpliwe jednak aby nad całością nie czuwał jakiś doświadczony budowniczy. Wiadomo, że pracami budowlanymi kierował wybitny architekt Apollodor z Damaszku, całkiem możliwe, że uczestniczył on też w projektowaniu świątyni. Panteon powszechnie uważany jest za na najwybitniejsze dzieło rzymskiej architektury sakralnej. Jest też najlepiej zachowanym rzymskim zabytkiem z okresu Starożytności. Przetrwał do naszych czasów blisko pierwotnego kształtu dzięki temu, że w 609 r. został zamieniony na kościół Santa Maria ad Martyres (Świętej Marii od Męczenników). W 1632 r. papież Urban VIII z rodu Barbernini nakazał przetopić brązowe zdobienia z tympanonu i stropu portyku. Odlano z nich 80 armat do Zamku św. Anioła oraz cztery kręcone kolumny do baldachimu nad grobem św. Piotra, te ostatnie wykonał wybitny artysta Giovanni Lorenzo Bernini.

ARCHITEKTURA. Panteon jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych budowli na świecie. Składa się z prostokątnego westybulu z portykiem oraz rotundy nakrytej hemisferyczną kopułą. Rotunda ma średnicę 43,2 m. Westybul wsparty jest na 16 korynckich kolumnach, które tworzą układ trójnawowy. Środkowa nawa prowadzi do wnętrza rotundy, które oddziela ogromny portal. Nawy boczne zakończone są niszami, w których stały dawniej posągi Augusta i Agryppy. Od wewnątrz kopuła pokryta jest pięcioma rzędami kasetonów z otworem po środku o średnicy 9 metrów. Rotunda wewnątrz rozczłonkowana jest naprzemiennie półkolistymi wnękami ujętymi kolumnami oraz prostokątnymi niszami flankowanymi edykułami o naprzemiennie trójkątnych i odcinkowych tympanonach. Wielkością wyróżnia się wnęka usytuowana na wprost wejścia. Górna strefa ścian pokryta jest dekoracją stiukową wykonaną w XVIII w.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Wnęki przeznaczone zostały na kaplice grobowe. Zostali tu pochowani m.in. pierwszy król Włoch Wiktor Emmanuel II (zm. 1878), który doprowadził do zjednoczenia kraju, jego syn i następca Humbert I (1900), oraz wybitny malarz renesansowy Rafael (zm. 1520). Dziełem Bertela Thorvaldsena jest pomnik nagrobny kardynała Ercole Consalvi (zm. 1824), sekretarza papieża Piusa VII.

LITERATURA

Hintzen-Bohlen B., Rzym. Sztuka i architektura, wyd. Ullmann 2008
Liberati A.M., Bourbon F., Rozkwit i upadek Imperium Rzymskiego, wyd. Folio 2008
Ponikiewski W., Rzym i jego czarna arystokracja. Spacerownik historyczny, Warszawa 2012
Sadurska A., Sztuka rzymska, [w:] Sztuka świata, t. 2, wyd. Arkady 1990

Rzym, kościół Santa Maria ad Martyres (Panteon)