Wiedeń, kościół św. Michała Archanioła

Szczegóły: | Odsłony: 2625

Wiedeń, kościół św. Michała Archanioła
Wien, Michaelerkirche

Lokalizacja: Wiedeń - Innere Stadt, Michaelerplatz 5 (48.208000, 16.367395)
Budowa: 2. połowa XIII – do 1416 r.
Styl: gotyk

HISTORIA. Michaelskirche należy do najstarszych kościołów w Wiedniu. W XIII w. był jednym z trzech kościołów parafialnych miasta obok kościoła św. Szczepana i kościoła szkockiego. Pierwszy późnoromański kościół zbudowany został w latach 1219-21 z fundacji księcia Leopolda VI Babenberga. W 2 połowie XIII w. wzniesiono wczesnogotycki korpus nawowy, który w 1276 r. został nakryty sklepieniem. Po pożarze w 1327 r. wzniesiono obecną wieżę a w 1350 r. powstała kaplica św. Krzyża. W 1416 r. zostało zbudowane prezbiterium z fundacji Albrechta V Habsburga. W 1626 r. kościół został przekazany zakonowi barnabitów. W 1724 r. wzniesiono kruchtę według projektu Lorenzo Mattiellego. Z 1792 r. pochodzi klasycystyczna fasada zaprojektowana przez Ernesta Kocha. Dnia 10 grudnia 1791 r. w kościele odprawiona została msza pogrzebowa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Od 1923 r. kościół znajduje się pod opieką księży salwatorianów.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony jest z trójnawowego, czteroprzęsłowego korpusu bazylikowego, transeptu i czteroprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego pięciobocznie. Do prezbiterium po obu stronach dostawione są kaplice zamknięte trójbocznie. Do każdej z naw bocznych przylegają po trzy kaplice. Od zachodu nawę główną poprzedza przedsionek z kaplicami po bokach. Nad południową kaplicą wznos się wieża wysoka na 78 m. Od zachodu do fasady dostawiona jest klasycystyczna kruchta. Fasada zachodnia jest trójkondygnacjowa i trójdzielna, ze środkową częścią wydzieloną parami pilastrów, między który mymi znajduje się wydłużone okno, zamknięte łukiem półkolistym. Górna kondygnacja z rozetą ujęta jest wazonami i zwieńczona trójkątnym szczytem. W przyziemiu znajduje się kruchta zaprojektowana przez Antonio Beduzziego w 1725 r. w formie trójkątnego portyku wspartego na sześciu kolumnach. Na szczycie kruchty ustawione są rzeźby: po środku św. Michał Archanioł walczący z szatanem a po bokach aniołowie: Gabriel i Rafał, wykonane w 1792 r. przez Lorenzo Matiellego. Elewacje kościoła obiega konsolkowy gzyms koronujący. Wschodnie przęsło prezbiterium przebite jest wysokimi oknami ostrołukowymi, ramiona transeptu i nawę główną oświetlają okna zamknięte półkoliście. Wieża na planie kwadratu w dolnej części, w trzeciej kondygnacji przechodząca w ośmiobok i nakryta hełmem ostrosłupowym. Prezbiterium, ramiona transeptu i nawę główną nakrywają dachy dwuspadowe. Nad nawami bocznymi i kaplicami przy prezbiterium dachy jednospadowe. Wewnątrz korpus nawowy, transept i prezbiterium nakrywają sklepienia krzyżowo-żebrowe, wsparte na służkach spływających na ściany i filary międzynawowe. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych ostrołukowymi arkadami.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Wystrój prezbiterium został wykonany w latach 1781-82 według projektu Jean Baptiste d’Avrange. Wschodnią ścianę prezbiterium i część sklepienia zdobi późnobarokowa dekoracja stiukowa wykonana przez Karla Georga Merville i przedstawiająca scenę Strącenia szatana do piekieł przez św. Michała Archanioła. W ołtarzu głównym umieszczony jest łaskami słynący obraz Matki Bożej z Candii, jest to dzieło włosko-bizantyjskie z XVI w. W prezbiterium znajduje się też barokowy marmurowy pomnik nagrobny Leopolda Donata, księcia Trautson, wykonany w 1727 r. według projektu Josepha Fischera von Erlach przez czeskiego rzeźbiarza Ferdinanda Maximiliana Brokoffa. W barokowych ołtarzach ustawionych przy łuku tęczy umieszczone są obrazy Tobiasa Pocka: po lewej Cud Pięćdziesiątnicy a po prawej czternastu Świętych Wspomożycieli z 1642 r. W kaplicy św. Krzyża na prawo od prezbiterium znajduje się cenny późnogotycki krucyfiks z około 1510 r. Tam też oglądać można rzeźby św. Katarzyny i św. Mikołaja wykonane około 1350 r. W ołtarzu kaplicy na prawo od prezbiterium znajduje się obraz Pokłon Pasterzy, namalowany w 1755 r. przez austriackiego malarza Franza Antona Maulbertscha. W jednej z bocznych kaplic przy prawej nawie umieszczony jest barokowy obraz Uzdrowienie chłopca przez św. Błażeja, dzieło wybitnego czeskiego malarza Karela Skrety z XVII w. Późnobarokowy prospekt organowy został zaprojektowany przez Antonio Beduzziego w 1713 r. a organy wykonał w 1714 r. Johann David Sieber, organmistrz z Brna. W kaplicy wieżowej zachowały się gotyckie malowidła z 1 połowy XIV w. Jedno z nich przedstawia św. Michała ważącego dusze. Na sklepieniu kaplicy św. Aleksandra Sauli przy lewej nawie znajduje się barokowy fresk ze scen Gloryfikacji Trójcy Świętej, namalowany około 1720 r. przez Carlo Innocenzo Carlone.

KRYPTY. Pod kościołem znajdują się krypty, w których w latach 1350 -1784 pochowano około 4 tysiące zmarłych. Do najsłynniejszych osób spoczywających w krypcie należy Pietro Trapassi Metastasio, poeta i autor librett do oper m.in. Händla i Vivaldiego.

LITERATURA

Gostyński W., Wiedeń. Przewodnik, Warszawa 1985
Rüttnauer G., Knaurs Kulturführer in Farbe Wien und umgebung, Augsburg 1998
Toman R., Wien. Kunst und Architektur, wyd. Ullman 2012
Strona internetowa: https://www.kirchen-fuehrer.info/de/kirchen/detail.asp?id=457&tit=Michaelerkirche+Wien%3A+Rundgang+innen (dostęp 23.03.2021)

Wiedeń, kościół św. Michała Archanioła