Wilno, kościół śś. Franciszka i Bernardyna, bernardynów

Szczegóły: | Odsłony: 770

Wilno, kościół śś. Franciszka i Bernardyna, bernardynów

Lokalizacja: Wilno – Stare Miasto, Maironio 10 (54.683177, 25.293815)
Budowa: 1513-1520
Architekt: Michał Enkinger
Styl: późny gotyk

HISTORIA. Bernardyni przybyli do Wilna z Krakowa w 1468 r. z inicjatywy króla Kazimierza Jagiellończyka. Już około 1470 r. zbudowali drewniany kościół, którą w latach 1480-90 zastąpiła murowana świątynia. Jej mury są częścią dzisiejszego prezbiterium. Obecny wygląd kościół uzyskał w latach 1513-20 kiedy to z fundacji wojewody wileńskiego Mikołaja Radziwiłła wzniesiono trójnawowy korpus. Pracami budowlanymi kierował gdański budowniczy Michael Enkingier. Kościół został zdewastowany w czasie rosyjskiej okupacji Wilna w latach 1655-59 i następnie był odnawiany. W 1864 r. po powstaniu styczniowym władze rosyjskie zlikwidowały klasztor bernardynów. Po zakończeniu II wojny światowej władze sowieckie zamknęły kościół, zamieniając go na magazyn materiałów budowlanych. W 1994 r. kościół został zwrócony bernardynom. Od tego czasu trwają szeroko zakrojone prace remontowe.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony z trójnawowego, pięcioprzęsłowego korpusu halowego i trójprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego trójbocznie. Do prezbiterium dobudowane są zakrystia iskra biec. Przy południowo-wschodnim narożniku korpusu dostawiona jest wieża. Elewacje boczne kościoła opięte są uskokowymi przyporami, między którymi znajdują się duże okna ostrołukowe, trójdzielne. Fasada frontowa flankowana jest dwiema ośmiobocznymi wieżyczkami schodowymi i zwieńczona barokowym szczytem ze spływami wolutowymi i półkolistymi blendami. Kościół nakrywają dachy dwuspadowe. Wieża zbudowana na planie kwadratu, w górnych kondygnacjach przechodząca w ośmiobok i nakryta spłaszczonym daszkiem namiotowym. Wewnątrz nawa środkowa i dwa zachodnie przęsła korpusu nakryte są sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi, środkowe przęsła naw bocznych nakrywa sklepienie sieciowe zaś dwa przęsła wschodnie nakrywają sklepienia kryształowe. Sklepienia korpusu wspierają masywne ośmioboczne filary międzynawowe.

WYSTRÓJ IWYPOSAŻENIE WNĘTRZA w większości uległo zniszczeniu w czasach sowieckich. Obecnie zostało częściowo zrekonstruowane (m.in. wszystkie 14 ołtarzy). Z pierwotnego wyposażenia w nawie głównej zachowała się późnobarokowa ambona. W nawie północnej przetrwały też dwa okazałe pomniki nagrobne z leżącymi postaciami w zbrojach. Pierwszy to manierystyczny pomnik Stanisława Radziwiłła Pobożnego (zm. 1599) a drugi to barokowy pomnik Piotra Wesołowskiego z 1636 r. W 1981 r. w kościele odkryto gotyckie malowidła z początku XVI w. przedstawiające sceny biblijne.

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Kłos J., Wilno. Przewodnik krajoznawczy, Wilno 1937
Krajewski J., Wilno i okolice. Przewodnik, Pruszków 2013
Osip-Pokrywka Mirosław i Magdalena, Leksykon zabytków kresów północnowschodnich, wyd. Arkady, Warszawa 2015
Sztuka polska t. 2, Gotyk, opr. zb., wyd. Arkady, Warszawa 2010

Wilno, kościół śś. Franciszka i Bernardyna, bernardynów