Warszawa, kościół św. Ducha, paulinów

Szczegóły: | Odsłony: 4038

Warszawa, kościół św. Ducha, paulinów

Lokalizacja: Warszawa - Stare Miasto, Długa 1 (52.250635, 21.009160)
Budowa: 1700 - 1724
Architekt: Józef Piola
Styl: barok

HISTORIA. Paulini przybyli do Warszawy w 1662 r. za sprawą króla Jana II Kazimierza i objęli w posiadanie zbudowany jeszcze w XV w. kościół szpitalny św. Ducha „za murami”. Obecny kościół został wzniesiony w latach 1707-1724 według projektu Józefa Pioli z fundacji mieszczan warszawskich oraz Zygmunta Rybińskiego, wojewody chełmińskiego i jego żony Heleny z Potockich. W 1819 r. nastąpiła kasata konwentu a w 1824 r. kościół przekazano w ręce bractwa św. Benona, wreszcie w 1858 przejęła go diecezja. W 1944 r. podczas powstania warszawskiego kościół został spalony i częściowo wyburzony przez Niemców. Paulini powrócili do kościoła w 1948 r. a jego odbudowa zakończyła w 1954 r.

ARCHITEKTURA. Kościół jest budowlą barokową złożoną z trójnawowego bazylikowego korpusu oraz węższego od nawy prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą, do którego po bokach przylegają kaplica i zakrystia. Na piętrze nad zakrystią znajduje się chór zakonny. Świątynia posiada dwukondygnacjową fasadę o podziałach pilastrowych, zwieńczoną trójkątnym szczytem i ujętą po bokach wieżami. W dolnej kondygnacji znajduje się portal wejściowy zwieńczony półkolistym naczółkiem, nad którym wmurowana jest tablica fundacyjna z 1714 r. Po bokach mieszczą się konchowe wnęki z posągami świętych Pawła i Romualda. W środkowej części kondygnacji górnej znajduje się wielkie okno zamknięte łukiem segmentowym, ujęte po bokach konchowymi wnękami z posągami świętych Heleny i Zygmunta. Wieże kwadratowe, w trzeciej kondygnacji przeprute dużymi półkoliście zamkniętymi oknami, nakryte barokowymi hełmami z latarniami. Elewacje zewnętrzne rozczłonkowane są lizenami, między którymi znajdują się duże okna, zamknięte łukami segmentowymi, oświetlające wnętrze nawy głównej. Nawa główna i prezbiterium nakryte są dachem dwuspadowym, zaś nawy boczne dachami jednospadowymi. Ściany wewnątrz nawy głównej i prezbiterium rozczłonkowane są pilastrami kompozytowymi. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych dużymi półkolistymi arkadami wspartymi na filarach, które dźwigają także przełamujące się belkowanie, obiegające wnętrze. Prezbiterium nakryte jest kopułą, zaś nawa główna nakryta jest sklepieniem kolebkowo-krzyżowym z lunetami. Ściany naw bocznych opięte są pilastrami toskańskimi z płytkimi wnękami arkadowymi między nimi. Nawy te nakryte są sklepieniami krzyżowymi.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA uległo zniszczeniu w 1944 r. Ołtarze i ambona są rekonstrukcję zniszczonych sprzętów. Zachowały się tylko epitafia Konstancji Dolfusowej z ok. 1747 r. i Zuzanny Szubskiej z 1776 r. Warto widzieć, że w 1711 r. członkowie Bractwa Pięciorańskiego, wyruszyli spod kościoła św. Ducha na pieszą pielgrzymkę na Jasną Górę. Ta tradycja utrzymuje się do dzisiaj i z tego właśnie miejsca 6 sierpnia warszawska pielgrzymka piesza wyrusza aby pokłonić się Jasnogórskiej Pani.

Rzut poziomy za: Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980

LITERATURA

Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980
Mórawski K., Głębocki W., Warszawa. Mały przewodnik, Warszawa 1997
Żabicki J., Leksykon zabytków Mazowsza i Podlasia, Warszawa 2010

Warszawa, kościół św. Ducha, paulinów