Gdańsk, kościół św. Brygidy

Szczegóły: | Odsłony: 2329

Gdańsk, kościół św. Brygidy

Lokalizacja: Gdańsk, Profesorska 13 (54.354623, 18.652245)
Budowa: koniec XIV w. - 1514
Styl: gotyk

HISTORIA. Gdańskie zgromadzenie sióstr brygidek powstało w 1386 r. jako jedna z najstarszych filii tego zakonu. Jeszcze przed końcem XIV w. rozpoczęto budowę kościoła św. Brygidy, która trwała z przerwami aż do około 1514 r. Na początku XVII w. wzniesiono wieżę, która nakryta została w 1673 r. barokowym hełmem. W 1817 r. władze pruskie skasowały zakon brygidek, zaś kościół przemianowany został na parafialny. W połowie XIX w. mury kościoła zostały przelicowane nową cegłą maszynową. W 1945 r. już po zakończeniu działań wojennych, wybuchł pożar wywołany przez żołnierzy sowieckich. Runęła wtedy wieża oraz sklepienia nawy głównej i południowej. Dalsze zniszczenia nastąpiły w 1957 r. podczas kolejnego pożaru, spłonęła wtedy zachowana więźba dachowa wraz z zachodnim szczytem nawy południowej. Kościół został odbudowany w latach 1972-75 i jest dziś użytkowany jako świątynia parafialna.

ARCHITEKTURA. Jest to budowla gotycka, złożona z trójnawowego halowego korpusu sześcioprzęsłowego, z płytkimi kapicami od północy i południa, między przyporami wewnętrznymi. Prezbiterium prostokątne, trójprzęsłowe, z zakrystią od północy, umiejscowione zostało nietypowo od zachodu, co było zgodne ze wskazaniami św. Brygidy. Prezbiterium na zewnątrz opięte jest przyporami, które w korpusie przypory zostały wciągnięte do wnętrza. Nad północno-wschodnim narożnikiem kościoła wznosi się barokowa wieża o wyrazistych podziałach pionowych i poziomych, nakryta hełmem z latarnią. Prezbiterium i poszczególne nawy korpusu nakryte są osobnymi dachami dwuspadowymi. Wnętrze oświetlają duże okna ostrołukowe, czterodzielne. Sklepienia w korpusie sieciowe o motywie gwiazd ośmioramiennych, wsparte na ośmiobocznych filarach międzynawowych, w prezbiterium sklepienia kryształowe, zaś w kaplicach żebrowe sześcio- i ośmiodzielne. Arkada tęczy ostrołukowa, fazowana uskokowo, łuki arkad międzynawowych również ostrołukowe, profilowane uskokowo.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Pożary z lat 1945 i 1957 pochłonęły większość zabytkowego wyposażenia świątyni. najcenniejszym zachowanym elementem wyposażenia kościoła jest pochodzący z ołtarza głównego obraz Hermana Hana "Alegoria Triumfującego Kościoła". Zachowała się tez XVIII-wieczna grupa Ukrzyżowania oraz nieliczne epitafia.

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod. red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Friedrich J., Gdańskie zabytki architektury, Gdańsk 1997
Krzyżanowski L., Gdańsk, 1977
Strona internetowa: http://www.brygida.gdansk.p

Gdańsk, kościół św. Brygidy