Wiedeń, kościół Maria am Gestade

Szczegóły: | Odsłony: 3291

Wiedeń, kościół Maria am Gestade
Wien, kirche Maria am Gestade

Lokalizacja: Wiedeń - Innere Stadt, Salvatorgasse 12 (48.21288,16.370616)
Budowa: 1398-1450
Budowniczy: Michael Knaub
Styl: gotyk

HISTORIA. Budowę obecnego kościoła rozpoczęto na miejscu starszej świątyni w 1398 r. od wzniesienia prezbiterium i dolnej część wieży. Następnie do 1450 r. zbudowano nawę i górną część wieży po kierunkiem Michaela Knauba, czynnego również przy budowie Stephansdom. W 2. połowie XVIII w. skutkiem reform przeprowadzonych przez cesarza Józefa II kościół został zamieniony na magazyn i stajnie. Dopiero w 1812 r. świątynię przejęli redemptoryści, którzy jej sakralną funkcję. Kościół był restaurowany w 1900 i 1930 r.

ARCHITEKTURA tego gotyckiego kościoła jest nietypowa ze względu wąską działkę, na której został postawiony. Oś nawy jest nieco skrzywiona w stosunku do osi prezbiterium. Dodatkowo bryła kościoła jest niezwykle wąska i wysoka (odpowiednio 9,7 metra i 33 metry). Kościół składa się z trójprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego pięciobocznie oraz węższej i niższej czteroprzęsłowej nawy. Do prezbiterium od południa przylega przedsionek, zaś od północy dostawione są przybudówki zakrystyjne oraz kaplica Pergera. Do nawy od południa przylega kaplica św. Klemensa Hofbauera, dodatkowo od południa dostawiona jest wieża. Siedmioboczna wieża wysoka jest na 56 metrów. Jej górne kondygnacje przeprute są ostrołukowymi oknami, całość wieńczy kopulasty hełm w kształcie korony o niezwykle bogatym detalu architektonicznym. Nawę i prezbiterium nakrywają dachy dwuspadowe. Prezbiterium opięte jest uskokowymi przyporami, między którymi znajdują się ostrołukowe okna trój- i czterodzielne z maswerkami. W nawie okna trójdzielne. Smukła fasada zachodnia w środkowej części przepruta jest wielkim oknem ostrołukowym z maswerkiem. Wieńczy ją trójkątny szczyt z figurami świętych ustawionych na konsolach, ujęty po bokach pinaklami. Poniżej do wnętrza prowadzi późnogotycki portal zachodni, nakryty baldachimem, ozdobiony gotyckimi rzeźbami świętych, neogotyckimi płaskorzeźbami oraz mozaikami z początku XX w. W tympanonie portalu prowadzącego z przedsionka do nawy umieszczona jest płaskorzeźbiona scena Koronacji Marii z około 1350 r. Także południowy portal jest późnogotycki i nakryty baldachimem, znajdują się nim gotyckie rzeźby i neogotyckie płaskorzeźby. Wewnątrz prezbiterium nakryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym zaś nawa sklepienie sieciowym. Na przyściennych filarach umieszczone są rzeźby, sześć gotyckich z XIV w., wykonane przez rzeźbiarza ze szkoły wiedeńskiej: Matka Boska; św. Jan Chrzciciel; św. Piotr; anioł; i dwaj święci królowie; pozostałe rzeźby pochodzą z XVIII i XIX w.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNETRZA. W czterech oknach prezbiterium znajdują się fragmenty gotyckich witraży z lat 1350-1430. Ołtarz główny jest neogotycki ale znajdują się w nim barokowe rzeźby Marii i Ukrzyżowanego Chrystusa. W kaplicy Pergera położonej na lewo przy prezbiterium ustawiony jest renesansowy ołtarz z 1520 r. z rzeźbionymi postaciami Matki Bożej z Dzieciątkiem, św. Jana Chrzciciela i św. Mikołaja w polu głównym Veraikonem w predelli i Chrystusem sędzią w zwieńczeniu. W tej samej kaplicy urządzono niewielkie muzeum poświęcone św. Klemensowi Hofbauerowi. Na prawo od nawy usytuowana jest kaplica św. Klemensa, w której spoczywają doczesne szczątki świętego patrona Wiednia. Umieszczono je w złoconym relikwiarzu osadzonym w ażurowym kielichowym obramieniu z kamienia. Jego płyta nagrobna z cmentarza Maria Enzersdorf wmurowana jest obok w ścianę kaplicy. W kapicy tej znajduje się też późnogotycki obraz wotywny Hornbergera z 1462 r. Na chórze muzycznym umieszczone są organy wykonane w 1911 r. przez Maurachera, organmistrza z Salzburga.

LITERATURA

Gostyński W., Wiedeń. Przewodnik, Warszawa 1985
Rüttnauer G., Knaurs Kulturführer in Farbe Wien und umgebung, Augsburg 1998
Seneńko M., Wiedeń, Warszawa 1975
Toman R., Wien. Kunst und Architektur, wyd. Ullman 2012
Sztuka gotycka, pod. red. R. Tomana, wyd. Konemann 2000

Wiedeń, kościół Maria am Gestade