Austria
Wiedeń, kościół krzyżacki
Marek SztorcWiedeń, kościół krzyżacki
Wien, Deutschordenskirche
Lokalizacja: Wiedeń - Innere Stadt, Singerstraße 7-5 (48.207596, 16.373459)
Budowa: 1326 - 1395
Styl: gotyk
HISTORIA. Działka na której znajduje się dzisiaj kościół została podarowana Zakonowi Krzyżackiemu między rokiem 1204 a 1206 przez Leopolda VI Babenberga. Zapewne krótko potem Krzyżacy zbudowali pierwszą romańską świątynie, z której zachowały się dolne partie wieży. Budowę obecnego gotyckiego kościoła rozpoczęto w 1326 r. a jego konsekracja pod patronatem św. Elżbiety Węgierskiej miała miejsce w 1395 r. W XVII w. budynki klasztorne były w tak złym stanie, ze rozebrano je i wzniesiono na nowo. Przebudowano też kościół i podwyższono jego dzwonnicę. Następna przebudowa kościoła miała miejsce w 1. ćwierci XVIII w., tym razem w stylu barokowym. Wreszcie w 1864 r. rozpoczęła się regotycyzacja świątyni, wtedy też nakryto dzwonnicę ostrosłupowym hełmem. W 1945 r. kościół został uszkodzony w czasie alianckich nalotów na Wiedeń a następnie w latach 1946-1947 odbudowany.
ARCHITEKTURA. Gotycki, czteroprzęsłowy kościół, zamknięty trójbocznie z dzwonnicą dobudowaną od północnego zachodu. Północna elewacja wypełniona jest trzema dużymi ostrołukowymi oknami z maswerkami. Kościół nakrywa dach dwuspadowy. Do Wnętrza prowadzą dwa ostrołukowe profilowane portale. Wewnątrz ściany rozczłonowane są służkami wspierającymi sklepienie gwiaździste. W czterech narożnikach kościoła przy służkach umieszczone są neogotyckie posągi ewangelistów.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W zakończeniu nawy ustawiony jest późnogotycki ołtarz wykonany w 1520 r. w Mechelen, który pierwotnie znajdował się w kościele Mariackim w Gdańsku a do Wiednia został przywieziony w 1864 r. W części środkowej ołtarza znajdują się trzy rzeźbione sceny Męki Pańskiej z Ukrzyżowaniem po środku. Powyżej zawieszony jest obraz namalowany w 1667 r. przez Tobiasa Pocka przedstawiający patronów Zakonu Krzyżackiego: Matkę Bożą z Dzieciątkiem, świętych Elżbietę, Jerzego i Helenę. W kościele znajdują się trzy pomniki nagrobne dowódców austriackich z okresu wojen tureckich: Erazma Christopha hrabiego Starhemberga (zm. 1729), Guidobalda hrabiego Starhemberga (zm. 1737) oraz Johanna Josepha Filippa, hrabiego Harracha (zm. 1764). Interesujące są też dwa renesansowe epitafia. Pierwsze Johannesa Cuspiniana z 1515 r., z postaciami zmarłego i jego dwóch żon. Drugie Jobsta Truchsessa von Wetzhausena, w formie tryptyku z płaskorzeźbą Pożegnania Chrystusa z Maryją, wykonane przez Loya Herninga w 1524 r. Na emporze organowej umieszczone są organy z 1899 r.
LITTERATURA
Rüttnauer G., Knaurs Kulturführer in Farbe Wien und umgebung, Augsburg 1998
Toman R., Wien. Kunst und Architektur, wyd. Ullman 2012
Strona Internetowa: https://www.deutscher-orden.at/site/ordenshausinwien/kirche
Strona Internetowa: https://www.ordensgemeinschaften.at/kultur/aktuelles/news/article/7832.html
Strona Internetowa: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Deutschordenskirche
Wiedeń, kościół krzyżacki
Kościoły w Wiedniu opisane na stronie: zabytkowekoscioly.net
Wiedeń, katedra św. Szczepana
Wiedeń, kościół św. Karola Boromeusza
Wiedeń, kościół am Hof
Wiedeń, kościół augustianów
Wiedeń, kościół dominikanów
Wiedeń, kościół franciszkanów
Wiedeń, kościół jezuitów
Wiedeń, kościół kapucynów
Wiedeń, kościół krzyżacki
Wiedeń, kościół Maria am Gestade
Wiedeń, kościół Mariahilf
Wiedeń, kościół Matki Bożej Zwycięskiej
Wiedeń, kościół minorytów
Wiedeń, kościół paulinów
Wiedeń, kościół pijarów
Wiedeń, kościół salezjanek
Wiedeń, kościół szkocki
Wiedeń, kościół Trójcy Przenajświętszej
Wiedeń, kościół Świętej Trójcy (Wotrubakirche)
Wiedeń, kościół wotywny
Wiedeń, kościół św. Józefa na Kahlenbergu
Wiedeń, kościół św. Karola Boromeusza na Cmentarzu Centralnym
Wiedeń, kościół św. Michała
Wiedeń, kościół św. Piotra