Kraków, kościół Bożego Ciała

Szczegóły: | Odsłony: 3723

Kraków, kościół Bożego Ciała, kanoników regularnych laterańskich

Lokalizacja: Kraków - Kazimierz, ul. Bożego Ciała 26 (50.049784, 19.944903)
Budowa: 1340 - 1405
Styl: gotyk

HISTORIA. W średniowieczu Kazimierz był samodzielnym miastem. Podobnie jak Kraków posiadał rynek, w narożniku, którego wzniesiono parafialny kościół Bożego Ciała. Jego fundacji dokonał około 1340 r. król polski Kazimierz Wielki a prace budowlane trwały aż do początku XV w. Do 1387 r. ukończono prezbiterium a do 1405 r. korpus nawowy, zaś wieżę dodano dopiero w XVI w. W 1405 r. król polski Władysław Jagiełło osadził przy kościele kanoników regularnych laterańskich, przybyłych z Kłodzka.

ARCHITEKTURA. Kościół Bożego Ciała jest okazałą budowlą gotycką z złożoną z wydłużonego, pięcioprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego trójbocznie oraz trójnawowego bazylikowego korpusu o czterech przęsłach. Przy korpusie od północy dostawiona wieża gotycka z XVI w. wysoka na 70 metrów, przechodząca z czworoboku w ośmiobok, nakryta wczesnobarokowym hełmem z XVII w. W dolnej kondygnacji wieży mieści się kaplica MB Loretańskiej a przy północnej elewacji znajduje się Ogrojec z XVII w. Po przeciwległej stronie korpusu od południa dostawione dwie kaplice: gotycka św. Anny i barokowa Zwiastowania NMP. Kościół na zewnątrz opięty jest uskokowymi przyporami, zwieńczonymi trójkątnymi szczytami z fialami. Prezbiterium i nawa główna nakryta są wysokim dachem dwuspadowym z późnobarokową wieżyczką na sygnaturkę z latarnią. Nawy boczne i niektóre przybudówki nakryte dachami pulpitowymi. Wnętrze nakryte jest sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych ostrołukowymi arkadami wspartymi na wielobocznych filarach. Także tęcza zamknięta jest łukiem ostrym, na belce tęczowej umieszczona jest późnobarokowa grupa Ukrzyżowania z MB Bolesną, św. Janem Ewangelista i św. Marią Magdaleną. Z czasów gotyku w kościele zachowało się kilka ostrołukowych gotyckich portali z początku XV w.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W jednym z okien prezbiterium zachowały się fragmenty witraży z 1. poł. XV w. Pozostała część wystroju kościoła jest utrzymana w duchu baroku i pochodzi z XVII i XVIII w. W prezbiterium zwraca uwagę olbrzymi ołtarz główny, manierystyczny z 1. poł. XVII w. wykonany przez krakowskiego snycerza Baltazara Kuncza. W polu głównym ołtarza umieszczony jest obraz Narodzenia Chrystusa, dzieło Tomasza Dolabelli. W tym czasie powstały też stalle ustawione w prezbiterium, ozdobione w zapleckach obrazami z warsztatu Dolabelli. Pozostałe ołtarze umieszczone przy tęczy, w przy filarach i w nawach bocznych są późnobarokowe i pochodzą z połowy i 3. ćw. XVIII w. W ołtarzach przy tęczy umieszczone są XVII-wieczne obrazy Madonny i Chrystusa, namalowane przez Łukasza Porębskiego. Obrazy do ołtarzy przyściennych w nawach bocznych wykonał w XVII w. Astolfo Vagioli. Ciekawym przykładem późnobarokowej snycerki jest ambona w kształcie łodzi z wiosłami, siecią i żaglem tworzącym baldachim, podtrzymywana przez syreny i delfiny. W lewej nawie znajduje się manierystyczny ołtarz-mauzoleum bł. Stanisława Kazimierczyka, kanonika regularnego laterańskiego zmarłego w 1489 r. w opinii świętości i beatyfikowanego w 1993 r. Na mensie XVII-wiecznego ołtarza umieszczona jest trumna z doczesnymi szczątkami błogosławionego, jego portret i obrazy z przedstawieniami cudów dokonanych za jego wstawiennictwem. W tej samej nawie przy wejściu północnym zawieszony jest obraz "Felix saeculum Cracoviae", z przedstawieniem świętych działających w Krakowie w XV w. Od północy do korpusu nawowego przylega gotycka kaplica św. Anny, w której ścianę wmurowane jest płyta nagrobna Bartłomieja Berecciego, rajcy kazimierskiego i przede wszystkim twórcy kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. W sąsiedniej barokowej kaplicy Zwiastowania znajduje się gotycka chrzcielnica z 1. poł. XV w.

Rzut poziomy za: Sztuka polska t. 2, Gotyk, wyd. Arkady 2010

LITERATURA

Adamczewski J., Kraków od A do Z, Kraków 1992
Dobrowolski T., Sztuka Krakowa, Kraków 1978
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. IV, Miasto Kraków, cz. IV, Kazimierz i Stradom. Kościoły i klasztory, 1, pod red. I. Rejduch Samkowej i J. Samka, Warszawa 1987
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Rożek M., Gondkowa B., Leksykon kościołów Krakowa, Kraków 2003

Kraków, kościół Bożego Ciała, kanoników regularnych laterańskich