Kraków, kościół św. Wojciecha

Szczegóły: | Odsłony: 3746

Kraków, kościół św. Wojciecha

Lokalizacja: Kraków - Stare Miasto, Rynek Główny (50.060893, 19.937718)
Budowa: początek XII w., 1611-18
Styl: romanizm, barok

HISTORIA. Pierwszy kościół na tym miejscu powstał około 1000 r., obecny wzniesiono na początku XII w., a pierwsza wzmianka pochodzi z 1250 r. W kościele tym w 1453 r. swoje kazania głosił św. Jan Kapistran. W latach 1611-18 kościół został gruntownie przebudowany, podwyższono wtedy mury a nawę nakryto kopułą. Kolejne zmiany przyniósł wiek XVIII. W 1711 r. wzniesiono zakrystię a w 1726 r. drewnianą kaplicę św. Jana Nepomucena, którą w 1778 r. zamieniono na murowaną.

ARCHITEKTURA. Ten niewielki kościół posiada obecnie barokową formę i liczne romańskie pozostałości. Złożony jest z prostokątnej nawy i znacznie węższego prezbiterium, z kaplicą bł. Wincentego Kadłubka od południa. Nawa nakryta kopułą z latarnią, nad prezbiterium dach dwuspadowy, z barokową wieżyczką na sygnaturkę. W głównym wejściu od zachodu portal późnobarokowy z 2. połowy XVIII w., wykonany z marmuru dębnickiego i inkrustowany marmurem paczółtowickim. W prezbiterium sklepienie kolebkowe, nawa nakryta eliptyczną kopułą na pendentywach z latarnią a kaplica sklepiona kolebką z lunetami. W przejściach z prezbiterium do kaplicy i zakrystii dwa portale późnobarokowe z 2. połowy XVIII w., również z marmuru dębnickiego. Na zewnątrz odsłonięte są kamienne mury romańskie zachowane w niepełnej wysokości oraz portal romański trójskokowy, zamknięty półkoliście z gładkim tympanonem.

WYSTRÓJ WNĘTRZA. W późnobarokowym ołtarzu głównym, z około połowy XVIII w., umieszczony jest barokowy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, z połowy XVII w., w zwieńczeniu obraz św. Tekli z XVII w. oraz rzeźby śś. Wojciecha i Stanisława po bokach. Na belce tęczowej krucyfiks gotycki z 1. połowy XV w., poniżej w ścianie tęczowej późnobarokowe posągi aniołów z około 1727 r., przypisywane Antoniemu Frąckiewiczowi. Chór muzyczny późnobarokowy z 1. połowy XVIII w. o żywo powyginanej linii parapetu, z kręconymi schodami, na nim znajduje się prospekt organowy z tegoż czasu. W kościele też dwa konfesjonały, jeden barokowy z XVIII w. przeniesiony z kościoła śś. Piotra i Pawła w Krakowie, drugi późnobarokowy z 2. połowy XVIII w. Na ścianie nawy obraz św. Wojciecha z 1636 r., malowany na desce, być może przez Kaspra Kurcza. W kaplicy św. Jana Nepomucena znajdują się relikwie bł. Wincentego Kadłubka, biskupa krakowskiego i sławnego polskiego kronikarza. Tutaj również rokokowy ołtarz z obrazem bł. Wincentego Kadłubka z połowy XVIII w., przypisywany Szymonowi Czechowiczowi.

Zdjęcie barokowego portalu głównego wykonał Andrzeja Mleczko. Informację na temat prospektu organowego nadesłał Piotr Matoga.

LITERATURA

Adamczewski J., Kraków od A do Z, Kraków 1992
Dobrowolski T., Sztuka Krakowa, Kraków 1978
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. IV, Miasto Kraków , cz. II, Kościoły i klasztory Śródmieścia, 1, pod red. A. Bochnaka i J. Samka, Warszawa 1971
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Rożek M., Gondkowa B., Leksykon kościołów Krakowa, Kraków 2003
Sztuka polska romańska i przedromańska do schyłku XIII w., pod. red. M. Walickiego, Warszawa br.

Kraków, kościół św. Wojciecha