Kraków, kościół Wniebowzięcia NMP i św. Wacława, cystersów

Szczegóły: | Odsłony: 3771

Kraków, kościół Wniebowzięcia NMP i św. Wacława, cystersów w Mogile

Lokalizacja: Kraków - Mogiła, ul. Klasztorna 11 (50.064774, 20.053316)
Budowa: przed 1266 r., XVIII w.
Styl: wczesnogotycki, późnobarokowy

HISTORIA. Mogiła, dawna podkrakowska wieś, jest dzisiaj częścią Nowej Huty. Cystersi przybyli tutaj około 1225 r. za sprawą biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Przed 1266 r. wzniesiono dla nich dużych rozmiarów wczesnogotycki kościół. W 2. poł. XVIII w. przebudowany został korpus nawowy a w latach 1779-80 wykonana została przez Franciszka Mosera z Opawy obecna fasada.

ARCHITEKTURA. Kościół złożony z trójnawowego, ośmioprzęsłowego, bazylikowego korpusu z transeptem oraz dwuprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą i ujętego po bokach kaplicami. Kościół złożony z trójnawowego, ośmioprzęsłowego, bazylikowego korpusu z transeptem oraz dwuprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą i ujętego po bokach kaplicami. Fasada kościoła jest późnobarokowa, trójdzielna, rozczłonkowana pilastrami i zwieńczona falistym szczytem. Najstarsza jest część wschodnia kościoła, która na zewnątrz opięta jest przyporami i zwieńczona trójkątnymi szczytami a jej ceglane elewacje zdobi fryz arkadkowy z przecinających się półkoli. Na wschodniej ścianie prezbiterium umieszczone są trzy okna ostrołukowe z maswerkami. Nawę główną, transept i prezbiterium nakrywają dachy dwuspadowe, zaś nawy boczne dachy pulpitowe. Nad skrzyżowaniem naw znajduje się barokowa wieżyczka na sygnaturkę. Prezbiterium i transept nakryte są gotyckim sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, sklepienia takie zachowały się też w nawach bocznych korpusu, natomiast nawa główna nakryta jest późnobarokowym sklepieniem kolebkowym z lunetami. Arkady międzynawowe są ostrołukowe. Z nawy południowej do krużganków prowadzi okazały gotycki portal z 2. poł. XIII w., ostrołukowy, uskokowy z kolumienkami.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Na ścianach kościoła widnieją renesansowe malowidła wykonane w latach 1537-38 r. przez Stanisława Samostrzelnika, najwybitniejszego chyba polskiego malarza tego czasu. Są to malowidła figuralne i ornamentalne, m.in. scena Zwiastowania w prezbiterium i Ukrzyżowanie w południowym ramieniu transeptu. W prezbiterium ustawiony jest późnogotycki poliptyk pochodzący ze Ścinawy, z posągiem Matki Boskiej i scenami z życia i męki Chrystusa. Przy południowym ramieniu transeptu znajduje się kaplica Pana Jezusa Ukrzyżowanego, oddzielona kutą kratą z XVII w. W barokowym ołtarzu umieszczony jest słynący cudami krucyfiks późnogotycki z początku XV w. Rzeźba posiadać ma naturalne włosy, które według wiernych cudownie odrastają. Miejsce to stanowi cel licznych pielgrzymek z całej Polski i z zagranicy. W kaplicy tej ustawione są jeszcze późnobarokowe stalle z XVIII w. W nawie umieszczona jest ambona wykonana przez Stefana Zbigniewicza w 1938 r. w stylu art-deco. W kościele znajdują się też dwa późnorenesansowe pomniki nagrobne z płaskorzeźbionymi postaciami zmarłych, opata Marcina Białobrzeskiego (zm. 1586) i Walentego Goślickiego (zm. 1596).

LITERATURA

Adamczewski J., Kraków od A do Z, Kraków 1992
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie , z. 6, Powiat krakowski, Warszawa 1953
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Łoziński J., Pomniki sztuce w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985
Rożek M., Gondkowa B., Leksykon kościołów Krakowa, Kraków 2003
Sztuka polska romańska i przedromańska do schyłku XIII w., pod. red. M. Walickiego, Warszawa br.
Strona internetowa: http://www.mogila.cystersi.pl/index.php (dostęp 25.10.2022)

Kraków, kościół Wniebowzięcia NMP i św. Wacława, cystersów w Mogile