Warszawa, kościół św. Jacka, dominikanów

Szczegóły: | Odsłony: 4031

Warszawa, kościół św. Jacka, dominikanów

Lokalizacja: Warszawa - Nowe Miasto, ul. Freta 8-10 (52.251313, 21.009249)
Budowa: 1604-1639
Styl: barok

HISTORIA. Zespół kościoła i klasztoru dominikanów położony jest przy ulicy Freta na Nowym Mieście. Dominikanie przybyli do Warszawy w końcu XVI w. Obecny kościół zbudowany został w łatach 1604-39. Następnie dobudowano zakrystię i skarbiec (1650-54), kaplicę św. Dominika (1691-94) oraz dzwonnicę (1717-1719). Po upadku powstania styczniowego klasztor został skasowany a kościół stał się świątynią filialną parafii nowomiejskiej. W 1944 r. w czasie powstania warszawskiego kościół zamieniony został na szpital. W wyniku niemieckich bombardowań kościół został zrujnowany a pod jego gruzami zginęło ponad 1000 osób. W 1947 r. kościół ponownie przejęli dominikanie, wtedy też rozpoczęła się jego odbudowa, która trwała do 1959 r.

ARCHITEKTURA. Kościół św. Jacka jest budowlą łączącą cechy późnego gotyku i wczesnego baroku. Składa się z wydłużonego, gotyckiego prezbiterium, zamkniętego trójbocznie oraz wczesnobarokowego bazylikowego korpusu o trzech nawach i czterech przęsłach. Na przedłużeniu naw bocznych dostawione są kaplice przylegające do ścian prezbiterium. Do pierwszego przęsła lewej nawy bocznej dobudowana jest kopułowa kaplica Kotowskich. Fasada poprzedzona jest kruchtą i podzielona wydatnym gzymsem na dwie kondygnacje. Dolna kondygnacja opięta jest pilastrami jońskimi a w jej bocznych polach umieszczone są konchowe wnęki. Kondygnacja górna opięta jest zdwojonymi pilastrami toskańskimi a po bokach ujmują ją spływy wolutowe z parami obelisków. Całość wieńczy trójkątny szczyt. Autorem projektu fasady był być może pochodzący z Włoch architekt Giovanni Trevano. Prezbiterium i nawa główna nakryte są dachami dwuspadowymi. Nawy boczne nakrywają dachy jednospadowe. Wewnątrz prezbiterium nakryte jest zrekonstruowanym sklepieniem gwiaździstym. Do nawy głównej prezbiterium otwarte jest ostrołukową tęczą. Nawy nakryte są sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi, w nawach bocznych dodatkowo pokrytymi dekoracją sztukatorską. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami, wspartymi na opiętych pilastrami filarach.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Dawne bogate wyposażenie wnętrza przepadło w większości podczas powstania warszawskiego. Najwięcej zabytkowych obiektów znajduje się w kaplicy św. Dominika, która w porównaniu z resztą kościoła ucierpiała najmniej. Kaplica ta jest dziełem wybitnego architekta Tylmana z Gameren, który zaprojektował ją dla Adama Kotowskiego, stolnika wyszogrodzkiego. Kaplica posiada bogatą dekorację stiukową oraz wykonane z marmuru pomniki nagrobne Kotowskich i ołtarz. W ołtarzu umieszczony jest łaskami słynący obraz Matki Bożej Różańcowej (Czortkowskiej), przywieziony z Czortkowa na Ukrainie. Innym zabytkiem pochodzącym z dawnych Kresów jest rzeźba Ecce Homo z 3. ćw. XVIII w., będąca dziełem Antoniego Osińskiego, wybitnego lwowskiego rzeźbiarza doby późnego baroku. Pod kaplicą znajduje się krypta grobowa, w której zachowały się nienaruszone sarkofagi Adama i Małgorzaty Kotowskich. Wojenną zawieruchę w dobrym stanie przetrwał pomnik nagrobny Anny z Dobrzykowskich Tarnowskiej (zm. 1616). Ten umieszczony przy końcu lewej nawy nagrobek łączy w sobie cechy późnego renesansu i wczesnego baroku. Znacznie mniej szczęścia miał manierystyczny pomnik nagrobny Katarzyny z Kosińskich Ossolińskiej z 1607 r., który przetrwał wojnę poważnie uszkodzony. Ponadto w kościele zachowało się kilka zabytkowych rzeźb i epitafiów.

Rzut pozimy kościoła za: Żabicki J., Leksykon zabytków Mazowsza i Podlasia, Warszawa 2010

LITERATURA

Żabicki J., Leksykon zabytków Mazowsza i Podlasia, Warszawa 2010
Strona internetowa: http://www.freta.dominikanie.pl/
Strona internetowa: http://www.sztuka.net/

Warszawa, kościół św. Jacka, dominikanów