Kraków, kościół Przemienienia Pańskiego, pijarów

Szczegóły: | Odsłony: 4290

Kraków, kościół Przemienienia Pańskiego, pijarów

Lokalizacja: Kraków - Stare Miasto, ul. Pijarska 4 (50.064939, 19.939890)
Budowa: 1718-28, 2. poł. XVIII w.
Architekci: Kacper Bażanka, Franciszek Placidi
Styl: późny barok

HISTORIA. Kościół pijarów w Krakowie zalicza się do najlepszych dzieł baroku w Polsce. Zbudowany został w latach 1718-28 według projektu wykształconego w Rzymie architekta Kacpra Bażanki. Nieco późniejsza jest interesująca fasada kościoła, która zamyka perspektywę ulicy św. Jana i została zaprojektowana przez architekta Franciszka Placidiego w 2. poł. XVIII w.

ARCHITEKTURA. Złożony jest z trójprzęsłowej nawy ujętej w połączone przejściami kaplice oraz krótkiego prezbiterium, zamkniętego półkoliście. Prezbiterium i nawę nakrywają sklepienia kolebkowe z lunetami, nad nawami znajdują się empory. Fasada ozdobiona jest pilastrami i delikatną rokokową dekoracją oraz zwieńczona rozerwanym przyczółkiem i arkadowym prześwitem. U dołu nad portalem wejściowym umieszczone jst popiersie św. Jana Kalasancjusza, założyciela zakonu pijarów a nad bramką wiodącą do krypty popiersie ks. Stanisława Konarskiego, pijara i reformatora polskiego szkolnictwa.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Duże wrażenie robi wnętrze kościoła, o ściśle powiązanej z architekturą dekoracji i efektach świetlnych. Wystrój rzeźbiarski wykonał Christiana Bola a autorem iluzjonistycznej polichromii, powiązanej tematycznie z zakonem pijarów i kultem świętych, jest pochodzący z Brna na Morawach Franciszek Eckstein. Jej najciekawszym fragmentem jest malowidło na ścianie apsydy sprawiające wrażenie prawdziwego, ogromnego ołtarza ze sceną Przemienienia Pańskiego. Ponadto ściany wewnątrz posiadają bogatą artykulację za pomocą pilastrów kompozytowych, dźwigających wydatne, przełamujące się belkowanie o silnie wysuniętym gzymsie. Kaplice w kolejności od pn.-zach. są pod wezwaniem: św. Antoniego, Opłakiwania Chrystusa i Opieki Matki Boskiej Królowej Polski, dalej od pd.-wsch. św. Rodziny, św. Józefa Kalasancjusza i św. Jana Nepomucena. Znajdują się w nich ołtarze wykonane ze sztucznego marmuru i stiuku przez Jakuba Hoffmana w 1733 r. Obrazy do nich namalował malarz Szymon Czechowicz w 1. poł. XVIII w. Wyjątkiem jest obraz św. Jóżefa Kalasancjusza namalowany w 1740 r. przez Andrzeja Radwańskiego. Warto wiedzieć, że w prawą ścianę prezbiterium wmurowane zostało serce ks. Stanisława Konarskiego, a powyżej ustawione jest jego popiersie. W małym ołtarzu przy łuku tęczy umieszczony jest obraz Matki Boskiej Pocieszenia z XVIII w., z tego samego czasu pochodzi późnobarokowa ambona. W dolnym kościele, do którego z ulicy prowadzi bramka, znajdują się groby zakonników a w grocie pod nawą urządza się co roku Grób Pański, ściągający rzesze Krakowian.

LITERATURA

Adamczewski J., Kraków od A do Z, Kraków 1992
Dobrowolski T., Sztuka Krakowa, Kraków 1978
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. IV, Miasto Kraków, cz. III, Kościoły i klasztory Śródmieścia, 2, pod red. A. Bochnaka i J. Samka, Warszawa 1978
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Łoziński J., Pomniki sztuce w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985
Rożek M., Gondkowa B., Leksykon kościołów Krakowa, Kraków 2003

Kraków, kościół Przemienienia Pańskiego, pijarów